Þjóðlíf - 01.02.1991, Blaðsíða 14

INNLENT
ÓLAFSFJÖRÐUR BÝR
SIG UNDIRINNRÁS
Múlagöngin munu hafa veruleg áhrif á mannlíf og samstarf sveitarfélaga við
utanverðan Eyjafjörð. Landsbyggðarvandinn í hnotskurn
ÞRÖSTUR HARALDSSON EYJAFIRÐI
Munu samgöngubætur við Eyjafjörð
hafa þau áhrif að sveitarfélög sameinist
og verði fjölmennari og sterkari sam-
keppnissvæði við höfuðborgarsvæðið?
Eða, munu samgöngubæturnar leiða til
enn meiri héraðarígs og sérpots en áður?
kömmu fyrir jól var einangrun Ólafs-
fjarðar rofin. Þá voru Múlagöng opn-
uð - óformlega - fyrir umferð. Samskipti
Ólafsfirðinga við umheiminn og um-
heimsins við Ólafsfjörð eru nú mun auð-
veldari en áður var. Um næstu mánaða-
mót kemur svo ráðherrann og klippir á
borðann eins og vera ber. Ólafsfirðingar
eru þegar farnir að njóta þess að þurfa ekki
lengur að treysta á veginn vonda fyrir
Múlann. Umferð um göngin hefur verið
gífurleg síðan þau voru opnuð og að sögn
Bjarna Kr. Grímssonar bæjarstjóra í Ól-
afsfirði líkja bæjarbúar akstri um göngin
við það að vera í útlöndum eða þátttakend-
ur í risastórum tölvuleik. Nú ætti þeim
sem áður þorðu ekki að aka fyrir Múlann
að vera óhætt að skreppa í heimsókn.
En þessi mikla samgöngubót sem Múla-
göngin eru mun án nokkurs vafa hafa
veruleg áhrif á mannlíf beggja megin Ól-
afsfjarðarmúla. Þótt menn séu heldur var-
kárir enn sem komið er og vilji sjá hverju
fram vindur er ljóst að göngin munu auð-
velda samgang og samstarf byggðarlag-
anna við utanverðan Eyjafjörð. í þeirri
þróun sem hafin er endurspeglast öll
helstu vandamál sem landsbyggðin ís-
lenska glímir við þessi misserin og því er
forvitnilegt að kynna sér málið nokkuð.
egar talið berst að samstarfi kaupstað-
anna Dalvíkur og Ólafsfjarðar staldra
menn strax við hafnarmálin, en í sumar
varð nokkur hvellur þegar Eimskip
ákváðu að flytja alla starfsemi sína frá Ól-
afsfirði til Dalvíkur. Þessu tóku Ólafsfirð-
ingar illa og raunar hafði þetta nokkur
áhrif á samskipti bæjanna, til hins verra að
flestra mati. En þessi uppákoma sýndi
einnig glöggt hversu mikilvægar hafnirnar
eru í íslenskum sjávarplássum. Því þegar
rýnt er í söguna kemur í ljós að bæði Dal-
vík og Ólafsfjörður eiga tilveru sína sem
sjálfstæð bæjarfélög að þakka ágreiningi
um hafnarmál.
Ólafsfjörður fékk kaupstaðarréttindi og
fógeta á lýðveldisárinu. Helsta ástæða þess
að tengslin við sýslunefnd Eyjafjarðar
voru rofin var sú að sýslunefndin treysti
sér ekki til að ganga í ábyrgð fyrir fjár-
skuldbindingar vegna hafnargerðar í Ól-
afsfirði. Hafnarskilyrði hafa alltaf verið
erfið í Ólafsfirði vegna þess hve mikill
framburður er á sandi úr Ólafsfjarðará,
auk þess sem sandburður inn fjörðinn er
óvenjumikill. Fyrir vikið þarf oft að dæla
úr höfninni og skip verða að sigla um
þrönga rennu inn í höfnina. Þar má ekki
mikið út af bera, einkum ef stór skip eiga í
hlut.
Öðru máli gegnir um Dalvík, þar eru
aðstæður til hafnargerðar eins og best
verður á kosið. Þegar íbúar þéttbýlisins á
Böggvisstaðasandi hugðu á hafnargerð að
loknu stríði mætti það andstöðu í hrepps-
nefnd Svarfaðardalshrepps sem Dalvík
var hluti af. Bændurnir í dalnum óttuðust
að höfnin yrði sveitarfélaginu ofviða og
vildu ekki binda hreppnum of stóra
bagga. Varð þetta ásamt fleiru til þess að
ákveðið var að skipta hreppnum í tvennt
og Dalvík öðlaðist því sjálfstæða tilveru
árið 1946.
Þess þarf varla að geta að áhyggjur
svarfdælsku bændanna reyndust ástæðu-
lausar. Dalvíkurhöfn reyndist byggðar-
laginu enginn baggi heldur mikil lyfti-
stöng og nú glotta Dalvíkingar þegar þeir
benda á að stór hluti útsvarstekna Svarfað-
ardalshrepps verði til fyrir íhlaupavinnu
bænda við upp- og útskipun á Dalvík.
Þegar þessi saga er höfð í huga er ekkert
undarlegt við það að hafnarmálin séu við-
kvæm mál á báðum stöðum.
ótt ekki sé nema stundarfjórðungs
akstur milli Dalvíkur og Ólafsfjarðar
eru þessi bæjarfélög talsvert ólík þegar
grannt er skoðað. Báðir staðirnir byggja að
vísu afkomu sína að verulegu leyti á sjáv-
arútvegi. Það á þó miklu fremur við um
Ólafsfjörð þar sem fiskveiðar og útgerð
eru allt í öllu í atvinnulífinu en landbúnað-
ur í firðinum er að mestu leyti úr sögunni.
Meiri fjölbreytni gætir á Dalvík sem nýtur
þess að hafa á bak við sig landbúnaðarhér-
að sem þarf að þjóna. Einnig er þar rekið
eitt mesta uppgangsfyrirtæki íslensks iðn-
aðar síðustu árin, Sæplast, og við Dalvík-
urskóla er nú að myndast vísir að fram-
haldsskóla. Þetta eykur á fjölbreytnina í
atvinnulífinu sem er ákaflega þýðingar-
mikið fyrir framtíðarþróun byggðarlags-
ins, eins og talsmenn landsbyggðarinnar
þreytast seint á að ítreka.
Á báðum stöðum hafa orðið verulegar
sviptingar í atvinnulífinu upp á síðkastið.
í Ólafsfirði gekk rekstur Hraðfrystihúss
Ólafsfjarðar brösuglega og endaði saga
þess skömmu fyrir jól með því að önnur af
tveim helstu „ættunum“ í atvinnulífi stað-
arins, kennd við fyrirtækið Valberg hf.,
keypti Ólafsfjarðarbæ og Hlutafjársjóð út
úr Hraðfrystihúsinu. Á Dalvík hefur
Kaupfélag Eyfirðinga haft undirtökin í
14 ÞJÓÐLÍF