Þjóðlíf - 01.06.1991, Blaðsíða 55

Aldurinn markar andlit fólks, einkum við munn og augu. Það sem
ræður mestu um aldursbreytingar eru hormónabreytingar, fæðið, sól-
arljósið, sjúkdómar og lífsreynslan.
einu barni þurfti að vinna
vaxtarhormón úr heiladingli
50 manna á ári. í upphafi
níunda áratugsins tókst hins
vegar að framleiða hormónið
með erfðatæknilegum aðferð-
um og um leið varð það bæði
auðfengnara og margfalt ódýr-
ara. Segja má að tilkoma þeirr-
ar tækni sé forsenda þeirra
rannsókna sem Daniel vinnur
nú að.
Ef það reynist svo að gjöf
vaxtarhormóns leiði til
bættrar heilsu og aukinnar vel-
líðunar er ljóst að þessi aðferð
mun valda byltingu í háttum
roskins fólks, hvort sem litið
er til félags-, fjárhags- eða
menningarlegra þátta og enn-
fremur verður breyting á
starfsgetu þessa aldurshóps.
Um leið er vert að hafa í huga
að menn sjá nú fyrir sér veru-
leg vandkvæði í nánustu fram-
tíð vegna þess að svo margt
aldrað fólk verður óvinnufært
en um leið fækkar í yngri ald-
urshópum sem hljóta óhjá-
kvæmilega að annast þá eldri.
Ef unnt verður að lengja starfs-
ævina verður þessi vandi um
leið smærri og viðráðanlegri.
Því er þó ekki að leyna að
því fer víðs fjarri að allir taki
þessum tíðindum fagnandi,
margir hafa lýst yfir ótta sínum
um að mikil hætta sé samfara
þessu hormónavafstri því að
sjálfsögðu er hér gripið inn í
eðlilegt hormónavægi líkam-
ans og slíkt kann ekki alltaf
góðri lukku að stýra. Þar nægir
að minna á ýmsar aukaverkan-
ir sem notkun getnaðarvarnar-
pillunnar hefur reynst hafa í
för með sér. Margir kollega
Daniels Rudmans hafa lýst
yfir því að búast megi við ýms-
um fylgikvillum hormónagjaf-
ar af þessu tagi. Þeir telja m.a.
að fjörugri og sprækari elli geti
fylgt sykursýki, aukinn blóð-
þrýstingur, liðbólga og jafnvel
krabbamein.
Aðrir telja að ynging vegna
vaxtarhormónsins verði aðeins
skammvinn en síðan hellist
ellihrörnun yfir af auknum
þunga. Verkun hormóna til
yngingar líkamans er í and-
stöðu við kenningu sem felur í
sér að það séu m.a. innkirtlar
líkamans (sem mynda hor-
món) sem valda ellihrörnun.
Sú kenning er einkum byggð á
fjölmörgum tilraunum sem
fram hafa farið á dýrum. Þær
rannsóknir hafa m.a. leitt í ljós
að ef heiladingull (sem stýrir
öðrum innkirtlum) og aðrir
innkirtlar, t.d. skjaldkirtill og
kynkirtlar eru numdir brott úr
líkama dýra halda líkamsvef-
irnir yfirleitt lengur æsku-
þrótti sínum. Samkvæmt öðr-
um rannsóknum má einnig ná
sömu yngingaráhrifum með
því að neyta lítillar fæðu. Hóf-
leg fæðuneysla sýnist draga úr
framleiðslu hormóna í líkam-
anum og hún virðist einnig
minnka líkur á krabbameini.
Rannsóknir sem fram fóru
árið 1969 sýndu fram á að geld-
ingar ná hærri aldri en kyn-
hvatir menn. Því má hins veg-
ar velta fyrir sér hvort ágóðinn
af kynleysi vegi þyngra en tap
þeirra eiginleika og hvata sem
vissulega á sér stað við brott-
nám þessara mikilvægu kirtla
sem eistun eru.
Því fer fjarri að ljóst sé hvað
það er sem framkallar elli-
hrörnun. Fjölmargar rann-
sóknir hafa farið fram á þessu
sviði og niðurstöður þeirra
hafa einungis aukið glundroð-
ann en ekki fært menn nær
hinum endanlega sannleika.
Elstu rannsóknir á þessu sviði
eru um aldargamlar.
Árið 1889 gerði rúmlega
sjötugur lífeðlisfræðingur,
Brown Sequard að nafni, til-
raun þar sem hann í fyrirlestri
drakk vatnsseyði af eistum
hunds. Árangurinn kom fram
að fám dögum liðnum og lýsti
sér með auknum styrkleika og
vellíðan. Niðurstöðurnar hafa
ekki enn verið skýrðar á vís-
indalegan hátt.
Sú vitneskja sem menn búa
nú yfir gerir mönnum kleift að
skilja að nokkru leyti það ferli
sem að lokum leiðir til hrörn-
unar og dauða. Lykillinn að
þeim skilningi er innan vé-
banda frumunnar, nánar til-
tekið í genum hennar.
Hæsti aldur sem hundur
hefur náð er þrjátíu ár, mús
getur elst orðið þriggja ára og
vitað er til að maður hafi náð
113 ára aldri og 215 dögum bet-
ur. Þess skal getið að hér er um
sannanlegan og skráðan aldur
en óstaðfestar sagnir eru til af
mönnum sem hafa orðið mun
eldri. Þessi upptalning felur í
sér að hver lífverutegund hef-
ur afmarkað og takmarkað ald-
ursskeið. Þessum takmörkun-
um verður eingöngu rutt úr
vegi með því að breyta erfða-
efninu.
Sú kenning um öldrun sem
mestrar hylli hefur notið er að
hún stafi af því að gallar komi
fram í líkamanum eftir því sem
á ævina líður. í mannslíkam-
anum deyja um 18 milljónir
fruma á hverri mínútu en
ámóta margar nýjar koma í
þeirra stað. Nýjar frumur
verða til við það að gamlar
frumur skipta sér og tvöfalt
fleiri frumur sjá dagsins ljós.
Það er þó ljóst að frumur eru
ekki óskeikular fremur en páf-
inn. Við skiptinguna verða
mistök eins og gengur og gerist
og eftir því sem skiptingum
fjölgar eykst fjöldi þeirra
fruma sem eru með einhvern
galla í genum sínum. Stundum
raska gallarnir störfum frum-
Þreytueinkennin hurfu hjá þeim
sem tóku vaxtahormóninn.