Þjóðlíf - 01.07.1991, Blaðsíða 10

INNLENT
verða sveitarfélögin færri og sum eilítið
stærri. En hvaða orka á að leysast úr læð-
ingi þótt að 10% þjóðarinnar komi til með
að búa í stærri sveitarfélögum. Mun þessi
ráðstöfun verða til þess að landbúnaður
fari að dafna, loðdýraræktin að skila arði
og fólksflóttinn af landsbyggðinni að
snúast við. Ekki er annað að skilja en það
sé aukinn sparnaður í stjórnunarkostnaði
sveitarfélaganna sem á að fjármagna þessa
atvinnubyltingu. Það er mín bjargfasta
sannfæring að stefna beri að róttækri og
samræmdri endurskoðun á héraðsstjórn-
sýslunni en ekki bara sameiningu sveitar-
félaga.
—Ef við tölum um Eyjafjörð t.d. þá er
Akureyri óumdeilanlega miðpunktur
þjónustu þar. I Eyjafirði er verið að sam-
eina dreifbýlishreppana í nágrenni Akur-
eyrar og það er allt gott um það að segja.
Hins vegar er þessi sameining Akureyri
sem sveitarfélagi óviðkomandi. Sveitar-
stjórnarkerfi á tveimur stjórnstigum getur
leyst margvísleg vandamál sem við eigum
við að etja. Sveitarfélag í dreifbýli getur
verið með ýmsa hluti á sinni könnu en
einnig þátttakandi í öðrum málum á stærri
vettvangi og þá í samstarfi við þéttbýlis-
sveitarfélögin. Hér á Islandi hafa verið
miklar deilur um þessi mál vegna þess að
umræðan um hvernig eigi að framkvæma
þetta hefur verið mjög villandi. Fram-
kvæmd þessa gengur hins vegar ágætlega
víða á landinu. Þar hafa Austur-Skafta-
fellssýsla og Vopnafjörður verið til fyrir-
myndar og aðra mætti einnig telja.
—Eg sé ekkert því til fyrirstöðu að
sveitarfélögin séu almennt til í núverandi
mynd með ákveðin verkefni en að þau séu
líka í einhverju stærra umdæmi með mál
sem eru þeim sameiginleg. Slíkt fyrir-
komulag getur hentað í Eyjafirði eins og
annars staðar. En þetta hafa menn ekki
viljað tala um af því að umræðan fer alltaf
upp á eitthvert andkannalegt plan um
flókið og þungt kerfi. En staðreyndin er sú
að kerfið sem við búum við getur tæpast
orðið miklu flóknara og 50 ára umræða um
þessi mál hefur engu skilað okkur. Við
erum alin upp í andstöðu dreifbýlis og
þéttbýlis. Fjölmiðlar hugsa meira og
minna innan þessa ramma og þjóðarmeð-
vitundin er á þeim nótum að dreifbýlis-
búar og þéttbýlisbúar eigi ekki mikið sam-
eiginlegt. Þessum hugsunarhætti þarf að
breyta enda er hann á hröðu undanhaldi.
Hins vegar er þessi einhliða reykvíska
þjóðfélagssýn orðin dálítið varhugaverð.
Hún drepur smám saman niður sjálfsí-
mynd annarra. Ég minnist þess að lítilli
stúlku sem hringdi inn til Ríkisútvarpsins
og sagðist búa á Seyðisfirði var svarað
þannig: Æ,æ, er ekki alltaf myrkur þar!
— Sem dæmi um endaleysu þessarar
umræðu þá hafa Akureyringar og Eyfirð-
ingar nær sífellt á undanförnum 20 árum
verið að ræða hvernig megi vinna gegn
minnkandi hlutdeild þeirra í þjóðarbúska-
pnum. Þrátt fyrir bjargfastan ásetning
hefur þessi umræða litlu skilað. Það vant-
ar sameiginlegan vettvang sem er nógu og
burðugur til að taka á málum með sam-
ræmdum hætti. Ríki og sveitarfélög vinna
ekki með slíkum hætti á staðbundnum
vettvangi. Allt slíkt samstarf er tilviljana-
kennt. Það eru ráðnir iðnfulltrúar og at-
vinnuráðgjafar en fyrirtæki streyma í
burtu. Svo er vælt um hjálp ríkissjóðs í
einu orðinu en sjálfstæði sveitarfélaga í
hinu. En hvar er unnið að samræmdri
staðbundinni stefnumótun sem ríki og
sveitarfélög framkvæmi markvisst. Tök-
um einnig Austfirði sem dæmi. Það er
sjaldan talað um jarðgangnagerð í tengsl-
um við sameiningu sveitarfélaga, samstarf
þeirra og þá þjónustuuppbyggingu sem
gæti orðið á Austfjörðum næstu 20-30 ár-
in. Þar hafa menn eytt heilu ráðstefnunum
í að deila um hvort einhverjar opinberar
skrifborðsskúffur eigi að vera á Egilsstöð-
um eða annars staðar í stað þess að setja
fram einhvers konar hugmynd um
hvernig við viljum sjá Austfirði árið 2010.
Hvar eiga hafnirnar að verða, hvar á að
vinna sjávarafurðir, hvar eiga sjúkrahús
að vera. Hversu mikil læknisþjónusta á að
vera á hverjum stað, hvar á framhalds-
menntunin að vera og svona mætti lengi
telja. Ætlum við að byggja upp samgöng-
„Áður var allt séð með augum landbúnaðar og dreifbýlis, nú er ráðandiþjóðfélagssýn reykvísk.“
10 ÞJÓÐLÍF