Þjóðlíf - 01.07.1991, Blaðsíða 11

Séð yfír Njarðvík: „Sveitarfélögin á Suðurnesjum voru mjög nálægt því að sameinast árið
1986 en eru nú fíær því en þá. “
„Vonlaust mál"
Sigfús Jónsson lcindfrœðingur og formaður
sameiningarnefndar sveitarfélaga: Nœst aldrei samstaða
meðal fólks á landsbyggðinni um víðtœkari sameiningu
ukerfi til að tengja á milli þessara staða og
þar kemur jarðgangnagerðin inn í.
—Ef við hugsuðum svona gætum við
kannski sagt sem svo; hér spörum við eitt
sjúkrahús. Eða sparað í skólauppbygg-
ingu með því að breikka ákveðinn veg og
gera hann færan allt árið. Síðan myndum
við gera 2-3 jarðgöng sem við vissum fyrir-
fram að væru þjóðhagslega hagkvæm í
stað þess að vera skipulagslítið í öllum
þessum framkvæmdum í einu og líka að
bora göt. Það má þó ekki gleyma þeirri
staðreynd að mesta og dýrasta hreppapóli-
tíkin á landinu er á höfuðborgarsvæðinu
en það er skoðað í ljósi landsmálanna
vegna þess að þjóðfélagsviðmiðið er orðið
svo reykvískt.
— Stórbættar samgöngur frá því sem
áður var eru að breyta algjörlega sál-
fræðinni í búsetumunstrinu á Islandi. Hin
harða skipting á milli dreifbýlis og þétt-
býlis er sem betur fer mjög að hverfa. En
með núverandi skilningi stjórnvalda á
þessum málum þá er ég ekkert bjartsýnn á
þróunina, mér finnst aðeins að við höfum
staðið lengi í stað. Það er svo sem ekkert
skaðlegt að sameina sveitarfélög með þeim
hætti sem nú er gert en það gerir ekkert
gagn, við þurfum svo miklu róttækari að-
gerðir.
—Á meðan engin stefna ríkir um mark-
vissa staðbundna uppbyggingu þá munu
þeir sem ráðstafa fjármagni - sérstaklega ef
það er þeirra eigið - vilja setja það í at-
vinnuuppbyggingu þar sem áhætta vegna
staðsetningar er minnst. Það er auðvitað á
höfuðborgarsvæðinu í flestum tilfellum.
Ríkisvaldið sjálft hefur lengst af verið
mesti áhættuþátturinn í íslenskum at-
vinnurekstri og þegar við bætist áhættan
vegna rangrar staðsetningar þarf eldheita
átthagasinna til að festa mikið fé á lands-
byggðinni. Alþingi Islendinga á að sjálf-
sögðu að taka ákvörðun um hvernig eigi að
skipuleggja héraðastjórnsýsluna yfirleitt
en það er nokkur valkvíði í alþingismönn-
um vegna þessa. Þegar sveitarstjórnarlög
voru afgreidd árið 1986 og að því kom að
ákveða mörk héraðsnefnda þá gáfust þeir
upp, köstuðu málinu út úr þinghúsinu og
sögðu: „Nú er málið í höndum sveitar-
stjórnarmanna“. En þeir eru kannski
svona 1400 talsins!
Þarna brást Alþingi gjörsamlega því hlut-
verki sínu að vera sá aðili sem ræki smiðs-
höggið á þessa margra áratuga umræðu
sem er löngu komin í hring. Vissulega er
þetta mál sem allir hafa skoðun á og sumir
verða nokkuð heitir en Alþingi þarf líka að
taka ákvarðanir í slíkum málum.
0
Ef það á að verða einhver bylting í
þessum málum verður að breyta sveit-
arfélögunum úr því að vera hreppar í
að verða heil héruð. Og það næst aldrei
samstaða meðal fólks um það, það er
vonlaust mál, segir Sigfús Jónsson
fyrrverandi bæjarstjóri og formaður
sameiningamefndar sveitarfélaga:
„Stærstu sveitarfélögin sem núna eru
að ræða um hugsanlega sameiningu eru
Stöðvarfjörður og Breiðdalsvík. Varð-
andi spurninguna um af hverju stærri
svæði á borð við Suðurnes, utanvert
Snæfellsnes og Austur-Húnavatnssýslu
eru ekki sameinuð í eitt sveitarfélag þá er
það að mínu áhti vegna þess að flest
viðfangssefni eru leyst með samstarfi í
stað sameiningar. Það er ekki fyrr en
menn eru orðnir þreyttir á samstarfinu
að farið er að huga að sameiningu en þá
koma gjarnan nýjar sveitarstjórnir til
sögunnar."
„Sveitarfélögin á Suðurnesjum,
Keflavík, Njarðvík og nágrannasveitar-
félög voru komin mjög nálægt því að
sameinast árið 1986 en eru nú fjær því en
þá.“
„Fólk myndar félagslegar heildir og
þær eru aðgreindar á milli byggðarlaga.
Á landsbyggðinni byggist hin félagslega
heild mjög mikið á fjölskyldutengslum
og menn hafa einfaldlega takmarkaðan
áhuga á að vera að blandast öðru byggð-
arlagi. Og annað sem oft gleymist er að
þær byltingar í samgöngumálum sem
við höfum orðið vitni að hafa einungis
gerst á síðustu 10-15 árum. En samfé-
lagslegar breytingar þurfa lengri þróun-
artíma. Fyrir 15 árum voru menn enn að
berjast við að lyfta vegunum upp úr
snjónum og fóru almennt ekki á milli
byggðarlaga að vetri til.“
„Til að efla sveitarfélögin svo ein-
hverju nemi og fá þangað fjármagn og
atvinnutækifæri þá duga engar smása-
meiningar. Til þess dygði ekkert minna
en að sameina t.d. allan Skagafjörð svo
við tökum hann sem dæmi. Eða aðrar
slíkar stærðargráður. En ég er hræddur
um að í framtíðinni verði enn meira mis-
vægi á milli höfuðborgarsvæðis og lands-
byggðar. Ef það á að verða einhver bylt-
ing í þessum málum verður að breyta
sveitarfélögunum úr því að vera hreppar
í að verða heil héruð. Og það næst aldrei
samstaða meðal fólks um það, það er
vonlaust mál. Það þarf ekki að tala við
marga íbúa á landsbyggðinni til að kom-
ast að því.“
0
ÞJÓÐLÍF 11