Þjóðlíf - 01.07.1991, Blaðsíða 42

MENNING
„STRÍÐ ÉG SJÁLFUR
HEYJA MÁ"
Frásögn af alþýðuskáldinu Alfi Magnússyni
I' íslenskum æviskrám segir að Álfur
Magnússon skáld sé fæddur 26.feb-
rúar 1871 en dáinn í ágúst 1898 aðeins 27
ára gamall. Hann er sonur Magnúsar
Magnússonar á Gauksstöðum í Garði og
Þuríðar Jónsdóttur. Þar kemur og fram
að Álfur hafi verið tekinn í Lærða skólann
1885 en hætt námi í fjórða bekk. Síðan hafi
hann stundað kennslu og sjómennsku
ásamt fleiru á Vestfjörðum. „Gervilegur
maður, en ekki gæfusamur. Orti kvæði og
kviðlinga, er víða flugu.“
Mannlýsing af þessu tagi, skömm ævi
og óræð örlög hins unga skáldmennis
vekja óneitanlega forvitni. í nokkrum
bókum og frásögnum samtíðarmanna er
vikið að þessum sérstæða manni, Álfi
Magnússyni. í bókinni Minningar úr
menntaskóla, sem gefin var út árið 1946 er
frásögn eftir sr. Jes A.Gíslason af skóla-
lífinu 1885—91. Þar segir að Álfur hafi
verið einna mest áberandi skólasveina,
hann hafi verið fálátur, líkamlega sterkur,
greindur vel og hagmæltur. Honum er lýst
sem mjög fullorðinslegum unglingi á
skólaárunum þó hann hafi verið innan við
tvítugt þegar hann var í skóla. Þannig seg-
ir að hann hafí engu svarað þegar kennarar
ávítuðu hann heldur settist hann niður
Reykjavíkurskóli og umhverfi fyrir
aldamótin, -á dögum Álfs Magnússonar.
ÓSKAR GUÐMUNDSSON
kaldur og rólegur þegar hviðurnar liðu
hjá. „Fljótt þreyttist hann á lestri og gaf
sig óskiptan kveðskap." Álfur færði kveð-
skap sinn inn í þykka bók og öðru hvoru
las hann upp úr henni fyrir skólabræður
sína. Síðast var vitað til bókarinnar í hönd-
um sr. Júlíusar Þórðarsonar sem starfaði
í Noregi og Svíþjóð til æviloka. Álfur var
félítill í skóla og undi því illa. Hann lang-
aði m.a. til að eignast erlendar kvæða-
bækur og framan á slíka bók skrifaði
hann:
Ég átti gamlan, gráan jakka,
sem gerður var ei handa mér.
Ég lét hann núna íljúga, flakka
og fékk mér Winther þennan hér.
Álfur fékk ekki oft ákúrur eða nótur í
skóla þrátt fyrir vafasama ástundun náms-
ins. Þó er fært í letur að einu sinni þegar
hann átti að tóna við morgunbænir hafi
hann gert það harkalega en hann var mað-
ur raddsterkur. Auk þess gretti hann sig í
framan á bakvið bókina þannig að nem-
endur skelltu uppúr í salnum. „Þá var
Álfur nóteraður án líknar.“
Þar kom sögu að Álfur tók að selja
námsbækurnar og sýnt að hverju stefndi.
Sr. Jes segir svo frá: „Þegar við vorum að
byrja að lesa undir vorpróf 4.bekkjar,
kom Álfur til okkar Sveins Guðmunds-
sonar og sagðist ætla að kveðja okkur,
hann væri uppgefinn á þessu öllu saman.
Hann var þá fúll og félaus, að undanteknu
smáglasi, sem hann var með í vasanum.
Hann fór síðan til Isafjarðar. Þar hvarf
hann. Eftir mörg ár skaut honum upp í
Ameríku. Þar var hann síðast, er ég frétti.
En hvort hann er lífs veit ég ekki.“
neitanlega er það fyrir seinni tíma
menn leyndardómsfull ráðgáta
hvort hið uppreisnargjarna skáld hafi farið
til Ameríku eða endað ævi sína á sundi
vestur á fjörðum. En einmitt þessi ráðgáta
er dæmigerð fyrir lífshlaup Álfs Magnús-
sonar.
Álfur tók inntökupróf í menntaskólann
fermingarárið sitt og var í skólanum í þrjá
vetur. Hann þótti fremri skólabræðrum
sínum um flesta hluti. En þó hann hafi
verið skapmikill og þótt grófur í kveðskap
sínum og kerskinn, var hann einnig við-
kvæmur og dulur. Hann missti föður sinn
í skipstapa einmitt þegar hann var á fyrsta
ári í skólanum og hafði það mikil áhrif á
ungan drenginn. Annar atburður átti þó
eftir að fylgja honum sem skuggi það sem
eftir lifði lífsins. Þegar Álfur hafði verið
þrjá vetur í skóla fór hann á sumarmála-
fagnað og drakk áfengi, sumir segja í
fyrsta sinni. Þegar hann kom ör af víni af
þessari skemmtun lenti hann í orðasennu
við miðaldra kvenmann sem bjó í sama
42 ÞJÓÐLÍF