Þjóðlíf - 01.07.1991, Blaðsíða 53

Of lítið fjármagn til Austur-Evrópu
Ríki Austur-Evrópu vantar
nauösynlega fjármagn en
fjárfestingaraðilar frá Vestur-
löndum eru tregir, þeir óttast
áhættuna.
Sama er hvort um er aö ræöa
Ungverjaland, Tékkóslóvakíu
eöa Pólland; hvarvetna setja
menn allt traust sitt á kapíta-
lismann. En án þess aö fjár-
magn aö vestan komi til vofir
hrunið yfir, algert hrun segja
menn á þeim bæjum. Það
ætlar hins vegar aö ganga
erfiðlega aö fá vestræna fjár-
festa til aö taka við sér. Gott
dæmi um þetta er nýleg ferð
forstjóra Campell-samsteyp-
unnar í Bandarkjunum til Ték-
kóslóvakíu (m.a. þekktir fyrir
súpur). Hann kannaði mögu-
leikana en strax á flugvellin-
um í Prag þegar hann sté upp
í einkaþotu fyrirtækisins lét
hann hafa eftir sér: „Um fyrir-
sjáanlega framtíð munum við
ekki fjárfesta hér“. Banda-
ríkjamönnunum þykja mark-
aðirnir of litlir og pólitísk
óvissa of mikil. Þeir þekkja
Vestur-Evrópu betur og telja
að þar bíði spennandi mark-
aðirog vaxandi. Þannig ætlar
Campell t.d. að koma fyrir
verksmiðjum í hinum „nýju“
Evrópubandalagsríkjum, á
Spáni og Portúgal. Ótal ráð-
stefnur og fundir hafa verið
haldnir til að reyna að sann-
færa Vesturlandabúa um
hagkvæmni þess að hasla
sér völl eystra en allt kemur
fyrir ekki. En þeir halda áfram
að einblína á þennan kost.
Það kemur ekki til af góðu. í
engu þessara landa geta
umbyltingasinnarnir reiknað
með sparnaði almennings, í
engu þeirra er til fjármagns-
markaður eða -fyrirtæki sem
geta séð um enduruppbygg-
inguna. Fjármagnið í nýjar
verksmiðjur og vélar verður
að koma að vestan — en það
verður bið á því.
Fram að þessu hafa ein-
ungis alþjóðlegir sjóðir og
stofnanir veitt fjármagni til
Austur-Evrópu. Þetta fjár-
magn hefur aðeins slegið á
gjaldeyrisþörfina en til að
hefja eitthvað nýtt til markað-
slegrar framtíðar hefur sama
og ekkert fjármagn borist.
Vestrænir bankar halda að
sér höndum, þeir segjast ekki
vilja endurtaka sömu mistök-
in og í Suður-Ameríku. Auk
þess kvarta þeir undan fram-
komu austur-evrópskra leið-
toga; „þeir biðja ekki um láns-
fé, þeir krefjast þess“.
Og fyrirtækin eru enn treg-
ari. Eina umtalsverða undan-
tekningin er Volkswagen-
verksmiðjurnar sem fjárfestu
í Skoda (sjá listann). Það eru
helst fyrirtæki í Ungverjalandi
sem hafa fengið smáræðis
fjármagn enda segja sér-
fræðingar að Ungverjaland
sé mun betur í stakk búið fyrir
markaðsþjóðfélag heldur en
nágrannaríki þess eystra.
Þrátt fyrir lág laun og væntan-
legan mikinn hagvöxt vega
ókostirnir og pólitíska óvissan
þyngra í mati vestrænna fjár-
festa.
Stjórnmálamenn í Austur-
Evrópu eiga í miklum vanda;
þeir vita að ef þeir geta ekki
fullnægt vilja kjósenda varð-
andi velferð og velmegun á
tiltölulega skömmum tíma
munu þeir verða hraktir frá
völdum. Þversögnin er að
einmitt þessi pólitíska óvissa
fælir vestræna fjárfesta frá
Austur-Evrópu. Og enn vant-
ar kapítalið sem gæti snúið
dæminu við...
Ferðamenn á Suðurskautinu.
Ótti við
vaxandi
túrisma
Síðustu ósnortnu blettir jarð-
arkringlunnar verða í vaxandi
(Spiegel/óg)
Fjármagn

Fjárfestir
Land
Samherji
Land
Atvinnu-
grein
Upphœðir í
mUlj.
dollara
Volkswagen Þýskaland
CBS Frakkland
General Electric Bandar.
General Motors Bandar.
Pilkington Bretl.
Guardian Bandar.
Suzuki, C.Itoh Japan
Linde Þýskaland
Elektrolux Svíþjóð
Hamburger Austurríki
Ford Bandar.
Sanotl Frakkland
Oberoi Indland
U.S. West, Bell Bandar.
Sara Lee Bandar.
ABB Sviss
Skoda, BAZ Tékkósl.
Tourinvest Tékkósl.
Tungsram Ungv.
Rába-Gvör Ungv.
HSO Póll.
Magyar tíveg Ungv.
Ikarus Ungv.
Technoplvn Tékkósl.
Lehel Ungv.
Dunapack Ungv.
Videoton Ungv.
Chinoin Ungv.
Hungar Hotels Ungv.
(Staatl. Behörden) Tékkósl.
Compack Ungv.
Zamech Pólland
Bflaiðnaður 6630
Hótel 175
Lýsing 150
Bflar.vélar 150
Gler 140
Gler 120
Bflaiðnaður 110
Tsekni 106
Kæliskápar 83
Pökkun 82
Bflhlutar 80
Lyf 80
Hótel 80
Símakerfi 80
Matvörur 80
Túrbínur 50
mæli eftirsóttir af ríkum ferða-
mönnum; ísbreiðurnar á Suð-
urheimskautslandinu. Þeir
koma með ísbrjótum, flugvél-
um og jafnvel á snekkjum.
Þannig komu á liðnu ferða-
mannatimabili um 1500
ferðamenn á bandarísku
ferðamannastöðina Plamer
Station sem er 50% aukning
frá því í fyrra. Kostnaðurinn
fyrir manninn fer léttilega yfir
50 þúsund krónur á dag. Um-
hverfisverndarmenn hafa
miklar áhyggjur af þessari
þróun. Skipin menga sjóinn,
lágflug flugvéla truflar eðlileg
lífsskilyrði dýra á svæðinu.
„Það verður að takmarka um-
ferð ferðamanna á Suður-
heimskautslandinu“ segja
sérfræðingar í Suður-
heimskautssvæðinu...
(Spiegel/óg)
ÞJÓÐLÍF 53