Heima og erlendis - 01.02.1947, Blaðsíða 2

Fagnaöur þessi er nefndur Islendinga-
hátíð 1. des. 1918. A 1. síÖu þess er kort
yfir Island. líklega frá einhverju riti um
jaröfræÖilegar rannsóknir, eÖa svo lítur út
fyrir. Undir þvi stendur sem einkunarorÖ:
„það gildir sem fyrrum: Ab gjalda sín gjöld
og ganga fram ineb djarft og óskelft hjarta."
Svo heitir jiaÖ Hátíóarskrá. Eins og
áður er sagt, setti Kristinn Armannsson há-
tíÖina. A eftir ræÖu lians var sungiÖ: O, Guö
vors lands. þá voru lesin upp og send sim-
skeyti. Samkomunni höfðu horist heillaóska-
skeyti frá Islendingum víÓsvegar að, nokkr-
um Dönum og norskum stúdentum. Sam-
koman sendi líka símskeyti, meðal annars
til konungs, Hage verzlunarmálaráðh. Dana,
en hann var form. samninganefndarinnar
dönsku, Jóh. Jóhannessonar hæjarfógeta og
alþm., en hann var form. íslenzku nefndar-
innar, C. Th. Zalile forsætisráðh. Dana og
Krieger, ritara konungs. j^á var og sam-
þykkt að senda skeyti til Hansen-Norre-
molle forgöngumanns SuÖurjóta.
AÖ þessu loknu, kl. 7,50, hélt Finnur próf.
Jónsson fyrirlestur, sögulegt yfirlit yfir sjálf-
stæðisliaráttu Islands. Á eftir ræðu hans var
sungiÖ kvæði Gunnars Gunnarssonar: Islands-
minni, og ort haföi veriÖ í tilefni dagsins;
er þaÖ ort undir laginu: Jjú bláfjalla geym-
ur, og fylgir kvæöið hér:
[>ú eyjan vor hvíta í æginum blá,
sem eldhraunum girðir frí&a bala,
með fossunum björtu og fjöllunum há,
nú flýgur klökkur muni heim til dala.
Hann elskar jafnl hamar og hafbarinn drang
sem heiöar og dala vænan gróÖur,
því hjarlaö ei skiflir um heimilisfang,
og höf og lönd ei skilja barn frá móöur.
þú liggur und snæhjúpi, klökug og köld,
og Katla spýr ösku’= og bruna=dauöa,
en samt er nú hatín þín liamingjuöld.
Sjá heillatáknið l)láa»hvíta*rauða!
A landi og sjó blaktir fáni þinn frjáls,
þitt fullveldistákn, vorl heiöursmerki.
þau regin sem gættu vors goðhelga máls,
þau gæta hans, ef stöndum trútt að verki.
í dag rætist feðranna draumur um Frón!
Sá draumur, sem bygði íslands strendur,
Ó! Ingólfur, Hjörleifur, Arason, Jón! —
sjá óháð þjóð í frjálsu landi stendur!
En gleymum ei, vinir, á gleðinnar slund,
að góðbróðir rjetti hönd til friöar;
og erfum ei skammsýni. Skapbráð var lund
og skilningurinn smár á báðar hliðar.
* *
*
I sólmóðu hillinga sögunnar öld
við sjáum, þar frelsishetjur skarta.
það gildir sem fyrrum að gjalda sín gjöld
og ganga fram meö djarft og óskelft hjarta.
Vjer börn þín, ó ísland, vjer óskum þess heitt,
í öllu að hlúa þínum blóma.
þjer, móöir, lil handa vjer öll viljum eitt:
Um aldir alda frelsi, heill og sóma!
Var nú fyrri hluta fagnaðarins lokið og
hafði farið fram í stóra salnum uppi. Nú
hófst borÖhald í minni salnum niÖri og var
hljóðfærasláttur meðan á því stóð.
Hér talaói Kristján Albertson fyrir minni
Islands og eftir ræðu hans var sungiÓ: Eld-
gamla Isafold. j»á talaÖí Jóhann Sigurjóns-
son fyrir minni Danmerkur og sungu menn
svo: Der er et yndigt Land. j>riðji ræöu-
maður var Sigfús Blöndal, talaði hann fyrir
minni NorÖurlanda; á eftir ræÖu hans var
sungiÖ: Ja vi elsker, Ur svenska hjartans
djup og j>jóðarminni eftir Gunnar Gunn-
arsson og undir laginu: Norður viÖ heim-
skaut og hér er kvæðiÓ:
Gimsteina dýrra þú gætir með sóma,
goðhelga málsins og þjóðernis hreins;
gott er að vita þitt gengi og blóma,
gætir þú fánans og frelsisins eins,
íslenzka þjóð! Gegn um þrautahúm ára
þordjörf og eldhert þú varðir þinn rjett;
leið varð oft biðin, hin laDga og sára,
unz lög voru tekin og grið voru sett!
Skjöldur og hlíf voru lögin þér löngum,
lögvilra þjóð, svo sem smámagnans æ;
stríð þitt var háö undir hömrum og dröngum,
við hafís og faunkyngi, jarðeld og sæ.
I.angt er nú síðan meö bröndum þú barðist,
blámóöa geymir nú Slurlungaöld,
langt síöan Gunnar við gluggann sinn varðist,
grið setl um eilífö, með lögvernd sem skjöld!
Kletlelsk þú býrð þig á brattsligu fjalla,
brekku að kljúfa á framtíöar-leið;
ótalda áttu þar liamra og hjalla —
hrævörðuð einstigi marka það skeiö. —
Bræður, við stöndum við brekkunnar rætur,
brúnin við sjónarbaug himingnæf rís.
ísland á hendur og hjarta og fælur —
hlífum oss ei, þá er sigurinn vís!
Nú var orðið frjálst og rak hver ræðan
aÖra. Hér töluðu meðal annara: Jón Magn-
ússon, þáverandi forsætisráÓh.; lalaÖi hann
fyrir minni konunganna þriggja: Kristjáns
34