Heima og erlendis - 01.09.1947, Blaðsíða 2

þessar „öryggisráðstafanir“ samt sem áður,
og munu ekki verða til þess að bæta sam-
búðina heldur þvert á móti, og var þó þar
ekki á bætandi.
Flestir Danir vita ekki annað en að Island
sé innlimað í Danmörk, enda þannig tekið
til oröa i lögunum frá 1871, sem kveða á
um stöðu Islands i ríkinu. En svo ógæfu-
samlega liefír þar til tekist að það eru Danir
einir, sem hafa lagt blessun sína yfír þau,
en þau hafa aldrei veriö samþykkt af Islend-
ingum. |>ar áður voru það ákvæði „Gamla
sáttmála", sem giltu. þar skuldbinda Islend-
ingar sig til þess að viðurkenna konunglega
yíirstjórn gegn gagnkvæmum skjddum. Upp-
haflega var það Noregs konungur. Um inn-
limun var ekki að ræða, og sé nokkuð Is-
„ lendingum fjarri skapi er það innlimun.
Vissulega væri þaö mikil bót ef fyrrgreind
ásteytingsefni væri numin úr lögum. En
þótt það jafnaði deilumálin í bráðina, er
samt sem áður tímabært og nauðsynlegt að
hefja umræður um sambandið á milli land-
anna, láta fara fram gagngerða athugun á
því, hvernig þessum málum verði bezt fyrir
komið í framtíðinni. Og lausn þessara mála
verður aö byggjast á svo miklu sjálfstæði
Islendingum til handa, sem auðiö er. þeir
verða að fá full yfirráð þeirra málefna, sem
snerta Island, og þeir verða að fá íhlutunar-
rélt í öllum þeim málum, sem snerta bæði
löndin sameiginlega. Island verður að tak-
asl upp í titil konungsins, og afstaða þess
verður að vera ljós og ákveöin. I þeim efn-
um ríkja meðal Dana fullkomin vandræði.
Hvað er Islandl því gelur raunar enginn
svarað. Nýlenda, kunna einbverjir að segja.
„Hjálenda“ segja aðrir, land, sem tilheyrir
Danmörku. þótt kannske sé þar komizt næst
sannleikanum, er það óljóst og ekki líklegt
til þess að falla Islendingum í geð. „Lands-
höfðingjadæmi" hefír það líka verið kallað,
en nú er landshöfðingjaembættið úr sögunni
og þar með sá möguleiki útilokaður aö nota
það nafn. „Oaðskiljanlegur hluti“, segja lögin
frá 1871, en ekki bætir það úr skák.
Svo sjálfsagl og eðlilegt sem það er, að
Island öðlist sjálfstæði, þótt sambandinu sé
ekki slitið, er það ekki síður áríðandi að
því sé gefíð nafn, sem fyllilega leysi vanda-
málið um það hvað Island er. Islendingar
verða líka að fá sinn eigin fána. það má
kallast furöulegt, að íslenzka þjóðin skuli
ekki eiga neitt opinbert tákn. Hvort það
verður fálkamerki, sem einstaklingar hafa
flaggað með, eða eitthvað annað, getum viö
látið stjórnmálamönnunum eftir að ákveða.
Islendingar geta ekki enn staðið á eigin
fótum. En þrátt fyrir þær misfellur og mis-
klíð, sem drepið befir verið á, er engin á-
stæða fyrir Islenginga að verða sér úti um
önnur sambönd. það gæti falið í sér mikla
hættu fyrir íslenzkt þjóðerni. það verður að
segjasl dönsku þjóðinni til hróss, að hún
hefír aldrei ógnað íslenzkri lungu eða þjóð-
erni.
En við böfum viljandi verið blindir fyrir
íslenzkri menningu og þjóðháttum. Með
þögn og afskiptaleysi höfum við næstum því
tortímt íslenzku þjóðinni sem þjóð. Hér er
það, sem skórinn kreppir. Og hér er þörf
breytinga ekki síður en í hinum pólitísku
málum.
þessi helþögn okkar stafar af verulegu
leyti af vanþekkingu á Islandi og íslenzku
þjóðinni eins og hún er í dag. I skólunum
er ekki mikinn fróðleik að fá. Sagnfræðing-
ar okkar minnast ekki á Island eftir 1387
er það komst undir Danmörk. I landafræði-
hókum er ekki heldur verið að eyða mörg-
um orðum á Island, og sumt af því, sem
þar stendur, er beinlínis rangt. Við liöfum
fyrst og fremst lagt trúnað á skröksögur,
sagðar af mönnum, sem kannske hafa komið
til Islands, en ekki haft þar svo langa dvöl
að þeir hafi með nokkru móti getað fengið
rétta hugmynd um land og þjóö. það er
staðreynd að ennþá lifír fjöldi Dana í þeirri
trú, aö á Islandi húi hálfgildings Eskimóar,
og tali hjagaða dönsku. Hvað skyldu þeir
vera margir, sem vita að Islendingar eru
ekki aðeins sérstök þjóð, sem hefir varðveitt
sína fornu og upphaflegu tungu lítið hreytta,
heldur og eiga sérstaka og merkilega menn-
ingu, og á eg þar fyrst og fremst við forn-
bókmenntirnar.
En jafnvel þei.r, sem eitthvað vita, hafa
tilhneigingu til þess að sniðganga íslend-
inga sem þjóð. þegar talað er um Norður-
lönd, er Ísland aldrei talió með. ísland er
kallað danskt landsvæði og íslendingar dansk-
ir þegnar. Kannske er þó ekki ástæða til að
taka slíkt alltof bókstaflega, en þess háttar
orðalag er þó engan veginn rétllætanlegt.
42