Læknablaðið : fylgirit - 01.06.2010, Blaðsíða 8

félag íslands, stofnað 21. apríl 1960. Daginn eftir
stofnuðu geðlæknar sérgreinafélag sem þeir
nefndu Geðlæknafélag íslands. Allir stofnendur
félagsins, átta talsins, höfðu sérfræðileyfi í tauga-
og geðsjúkdómum.1-310
Fyrsti formaður Geðlæknafélags Islands var
Esra Pétursson (1918-2000) en hann hafði öðlast
sérfræðileyfi í tauga- og geðsjúkdómum 1957.
Ritari félagsins var Kristján Þorvarðsson (1904-
1993), sérfræðingur í tauga- og geðlækningum,
frá árinu 1945 og gjaldkeri þess var Alfreð
Gíslason (1905-1990), sérfræðingur í tauga- og
geðlækningum frá 1936.310
Allir stofnendur Geðlæknafélags íslands voru
með síðustu sérgreinalæknunum sem hlutu
sérfræðiheitið tauga- og geðlæknir. Lárus
Helgason sem hlaut sérfræðileyfi í tauga-
og geðlækningum árið 1963 var síðasti sér-
fræðingurinn sem bar þetta starfsheiti og þeir
sem komu á eftir hlutu sérfræðiheitið „geðlæknir"
í stað tauga- og geðlæknir.3 Lfm söguleg tengsl
taugalæknisfræðinnar við lyflæknisfræði og geð-
læknisfræði er fjallað í grein Sigurjóns B.
Stefánssonar „Taugalæknisfræði - sérgrein verður
til."11
Næsta sérgreinafélag lækna var Félag
svæfingalækna sem stofnað var 10. nóvember
1960. I stjórn þess félags sátu þær Þorbjörg
Magnúsdóttir (1921-2006), sérfræðingur í
svæfingum og deyfingum síðan 1952, og Alma
Þórarinsson (fædd Thorarensen), sérfræðingur í
svæfingum og deyfingum frá árinu 1954. Fyrsti
formaður félagsins var Valtýr Bjarnason (1920-
1983), sérfræðingur í svæfingum og deyfingum
árið 1958.3' 12-13 Eftirtalin sérgreinafélög voru
stofnuð fram til ársins 1972:
Félag háls-, nef- og eyrnalækna - 23. nóvember 1961
Félag meltingarsérfræðinga -1962
Félag meinafræðinga -1. febrúar 1963
Gigtsjúkdómafélag íslands - 20. mars 1963
Félag augnlækna - 30. janúar 1966
Félag íslenskra bamalækna - 20. maí 1966
Félag íslenskra bæklunarlækna - 28. september 1972.3> ,4'20
Sérfræðingar og lög um
sérfræðimenntun lækna
í grein Árna Björnssonar (1923-2004) lýtalæknis
í Andvara kemur fram að upphaf seinni
heimsstyrjaldarinnar hafi markað þáttaskil í
læknisfræði hér á landi. Þá voru margir læknar
staddir erlendis við nám og störf en fluttu til
íslands til að forða sér og sínum undan yfirvofandi
stríði. Aðrir komu þó ekki fyrr en að stríði
loknu. Þeir læknar sem fluttu aftur hingað höfðu
aflað sér sérþekkingar á hinum ýmsu sviðum
læknisfræðinnar og telur Árni að koma þeirra
hingað hafi verið upphaf sérfræðivæðingar lækna
hérlendis.21
Jón Ólafur ísberg sagnfræðingur segir í bók
sinni, Líf og lækningar, að Björn Ólafsson (1862-
1909) hafi verið einn af fyrstu sérfræðingunum
sem störfuðu hér en hann sérhæfði sig í
augnlækningum. Hann var starfandi augnlæknir
í Reykjavík í lok 19. aldar. Næstir í röðinni voru
sérfræðingarnir Matthías Einarsson (1879-1948)
skurðlæknir, Sigurður Magnússon (1869-1945)
berklalæknir, Þórður Sveinsson (1874-1946) tauga-
og geðlæknir og Gunnlaugur Claessen (1881-1948)
röntgenlæknir.6
Þrátt fyrir að læknar hafi sérmenntað sig í
ákveðnum greinum læknisfræðinnar í byrjun 20.
aldar voru engin lög til um veitingu sérfræðileyfa.
Árið 1923 setti Læknafélag Reykjavíkur reglur
um sérfræðinga og voru þær samþykktar með
nokkrum breytingum af Læknafélagi Islands
sama ár. Þessar reglur höfðu ekkert með
lögformlega löggildingu að gera.6 Jón Hjaltalín
Sigurðsson fyrsti formaður Félags íslenskra
lyflækna hlaut sérfræðileyfi í lyflækningum veitt
af Læknafélagi íslands 1923. Þá fengu einnig
sérfræðileyfi Guðmundur Thoroddsen (1887-
1968) í handlækningum, Gunnlaugur Claessen í
röntgenlækningum, Gunnlaugur Einarsson (1892-
1944) í háls-, nef- og eyrnalækningum, Halldór
Hansen (1889-1975) í meltingarsjúkdómum, Helgi
Skúlason (1892-1983) í augnsjúkdómum, Jón
Kristjánsson (1881-1937) í nuddlækningum, Maggi
Júl. Magnús (1886-1941) í húð- og kynsjúkdómum,
Matthías Einarsson í handlækningum, Sigurður
Magnússon í berklalækningum og Þórður
Sveinsson í tauga- og geðsjúkdómum.3 Árið 1927
hlaut Katrín Thoroddsen fyrst íslenskra kvenna
sérfræðiviðurkenningu hjá Læknafélagi íslands.
Varð hún sérfræðingur í barnasjúkdómum.
Fyrstu lög um veitingu sérfræðileyfa eru lögin
um réttindi og skyldur lækna og annarra er
lækningaleyfi hafa, og um skottulækningar sem
gengu í gildi 1932. Samkvæmt 5. grein þessara
laga mátti enginn læknir kalla sig sérfræðing
nema að hafa fengið leyfi ráðherra til þess og varð
sá hinn sami að sanna fyrir læknadeild Háskóla
8 LÆKNAblaðið 2010/96 Fylgirit 64