Iðnaðarmál - 01.01.1959, Blaðsíða 13

[;§
í'*
m
.
■ -
■ ■■■■■■■
'

t
\*. Unnið er úr vikrinum i verksmiðju Víkurfelagsins h.f. í Beykjavik, steyptir byggingarsteinar, einangrunarplötur o.fl.
?'] í nytiiku vélum.
y » ..«r» ■ W.•^"•'"^•reassags
> * ** ■ « « *«»•
..*' * » *' * I .--------.■■fTTnrr-nrr
*« *.* í * 9 . * « « * * * .»..» * *

FramleiSslurás
VIKUR
byggmgarefm - Uolsieinar - plötur
Grein: GUÐM. H. GARÐARSON Myndir: GUNNAR RÚNAR ÓLAFSSON
Eitt mesta vandamál íslendinga
fyrr og síðar hefur verið að afla sér
góðs og hentugs efnis til híbýlasmíða.
í skóglausu landi voru möguleikarnir
takmarkaðir, þar til tækni og fram-
leiðsluhættir nútímans sköpuðu
mönnum skilyrði til að breyta grjóti,
sandi og vatni í nothæft byggingar-
efnisform. Þessi efni ásamt sement-
inu, sem til skamms tíma var innflutt,
en nú er framleitt hérlendis í verk-
smiðju, sem fullnægir algjörlega þörf-
um landsmanna, hafa á örskömmum
tíma hreytt híbýlum íslendinga úr
torfbæjum í steinsteypt hús. Kuldan-
um, rakanum og myrkrinu hefur ver-
ið úthýst í íslenzku þj óðlífi. Hiti, birta
og vellíðan hefur tekið við með til-
komu nýrrar byggingartækni.
Frá náttúrunnar hendi er gnægð
byggingarefnis í steinsteypt hús hér á
landi. Grófur sandur í melum, fínn
sandur við strendur, skeljasandur í
sement í flóum, ómulið grjót og vikur
úr eldfjöllum. Efni þessi eru misjöfn
að gæðum og mikilvægi. Eitt þeirra,
vikurinn, hefur tvenna mikilsverða
eiginleika. Auk þess sem hann er gott
byggingarefni í steinsteypublöndu, er
hann ákjósanlegt einangrunarefni.
í eldfjallalandi eins og íslandi er
mikið um vikur og skyldar steinteg-
undir (perlustein). Við eldgos blásast
þessar steintegundir út fyrir áhrif gas-
gufu í gosstöðvunum. Við það verða
þær að eins konar steinsvampi,
byggðum upp af örsmáum, lokuðum
klefum (cellum). Hér á landi er eink-
um ljósleitur líparítvikur, en töluvert
er einnig af svörtum og rauðleitum
basaltvikri.
Af líparítvikri er mest á hálendinu
norður af Vatnajökli, við Snæfellsjök-
ul, suður af Oræfajökli, við Heklu og
í Þjórsárdal. Basaltvikur er einkum
að finna í Grímsnesi í Árnessýslu og
perlusteininn í Prestahnúk og við
Loðmundarfjörð.
Vikur getur verið mismunandi að
gerð, þótt úr sömu steintegund sé.
Öræfa- og Dyngjufjalla-vikurinn er
mjög léttur í sér, og vegur tenings-
metrinn af honum þurrum um 300—
350 kg. Er hann frauðkenndur og laus
í sér. Snæfellsness- og Þjórsárdals-
vikurinn er nokkru þyngri, eða um
400 kg m3. Snæfellsnessvikurinn er
tiltölulega sterkur miðað við þyngd
og hefur góða múrheldu. Basaltvikur-
inn er þyngstur, 500—600 kg m3.
Árið 1937 markar merkileg tíma-
mól í íslenzkri byggingarsögu. Á því
ári hófust framkvæmdir í þá átt að
hagnýta vikur til húsbygginga. Frum-
kvæði þessa merka átaks átti Jón heit-
inn Loftsson, forstjóri í Reykjavík,
sem þegar árið 1922 fékk áhuga á því,
að íslendingar hagnýttu sér þessi
ónotuðu náttúruauðæfi, bæði til út-
flutnings og við innlendan byggingar-
iðnað.
Umrætt ár hóf fyrirtæki hans, Vik-
urfélagið h.f., vikurnám á Snæfells-
nesi og jafnframt framleiðslu á bygg-
ingarvöru úr vikri í Reykjavík.
Vikurinn liggur við rætur Snæfells-
jökuls, um 7 km frá útskipunarstað,
en það er Arnarstapi. Er vikurinn
unninn þannig, að á vorin og sumrin
er leysingarvatn frá jöklinum látið
rífa niður vikurinn og fleyta honum
IÐNAÐARMÁL
9