Iðnaðarmál - 01.06.1959, Blaðsíða 12

stundað námið af kappi til að geta
notfært sér allt það, sem liann hefur
lært, eigi kvenskass fyrir konu, sem
reyni daglega á þolrif hans, þá er
mjög hætt við, að freistingin til að
hefja sig til vegs og virðingar á
vinnustaðnum verði nokkuð mikil.
Og jafnvel þótt ekki reyndist nauð-
synlegt að gera róttækar breytingar á
vinnustað eða heimili, verður að gera
ráð fyrir, að kerfisbundin framhalds-
þjálfun sé nauðsynleg til að varðveita
hinar nýju og góðu verkstjórnarað-
ferðir.
Vilji menn í fljótu bragði geta sýnt
fram á ákveðinn árangur, verður að
reyna það á öðrum vettvangi. Sem
dæmi uin þetta nefnir Nils Kjellström
stöðuskipun verkfræðings í fyrirtæk-
inu. Ef nýbökuðum verkfræðingi er,
vegna mistaka, skipað til starfa í sölu-
deildinni í stað þess að ætla honum
starf t. d. við skipulag eða áætlana-
gerð, sem hann hefur e. t. v. miklu
meiri hæfileika til að leysa af hendi,
þá má með fullri sanngirni gera ráð
fyrir, að starfsgeta hans hafi verið
minnkuð um 10%. Ef hann starfar
allt sitt líf við sama fyrirtækið, munu
laun lians, ásamt lífeyrissjóðsfram-
lögum o. fl., nema um 1.5 millj.
króna, en ])að er sama og að 150 þús-
und krónum hafi verið kastað út um
gluggann.
Sveitadrengurinn kom ó óvart
En það er einnig hægt að varpa
ljósi á þetta vandamál á öðrum svið-
um. Til eru sænsk fyrirtæki, þar sem
reiknað er með, að svo mikill hluti
framleiðslunnar fari í súginn, að það
svari til um 20% af árlegum launa-
greiðslum. Mikill hluti þe-sa tjóns
stafar blátt áfram af gloppóttri verk-
kunnáttu starfsfólksins. Einn starfs-
maður hefur t. d. lært of lítið í mæl-
ingatækni, og getur sú fákunnátta
bæglega valdið hluta af tjóninu. Úr
þessu má bæta á auðveldan hátt með
því, að fyrirtækið haldi námskeið í
mælingatækni. En oft er einnig um
mikið framleiðslutjón að ræða. án
þess að það eigi rætur sínar ið rekja
til vankunnáttu í verklegum efnum.
Þar geta allt aðrar orsakir verið að
verki, svo sem fjandsamleg eða ágeng
afstaða gagnvart fyrirtækinu eða
stjórnendum þess, slæmur andi meðal
starfsbræðra, óheppileg eða duglaus
verkstjórn o. fl. Það eru til sálfræð-
ingar sem telja, að 50% af öllum
framleiðslugöllum megi rekja til
slíkra sálrænna orsaka. Hugsum okk-
ur fyrirtæki, þar sem tjónið af gall-
aðri framleiðslu nemur einni millj.
króna árlega. Ef við gætum komið í
veg fyrir helming af því tjóni, sem
stafar af sálrænum orsökum, með því
að beita varúðarreglum iðnsálfræð-
inganna, liggur í augum uppi, að
sparnaður hjá áðurnefndu fyrirtæki
mundi vera allverulegur.
Að lokum skal hér drepið á þann
þátt í starfi iðnsálfræðingsins, er
snertir einstaklinginn. Sem dæmi um
slíkt nefnir Nils Kjellström atvik, þeg-
ar 16 ára piltur, er sótt hafði um starf
iðnnema hjá fyrirtæki nokkru, var
sendur til sálfræðings fyrirtækisins.
Pilturinn hafði mjög lélegan vitnis-
burð frá lýðskóla, þar sem hann hafði
stundað nám, og menn óttuðust því,
að vísa yrði honum frá iðnnámi
vegna gáfnaskorts. Hann var látinn
þrevta margvísleg próf, og við hina
skyldubundnu rannsókn á gáfnafa'i
kom hið ótrúlega í ljós, að pilturinn
með hinn lélega skólavitnisburð hlaut
gáfnatöluna 135. Ef haft er í huga,
að gáfnatalan 125 er yfirleitt talin
nægileg til þess, að nemandinn geti
stundað verkfræðinám, ]iá má segja,
að þessi útkoma sé mjög athyglis-
verð. Þegar farið var að ræða nánar
við piltinn, kom í Ijós, að hann hafði
átt heima í afskekktu sveitaþorpi, og
þaðan hafði liann orðið að sækja
skóla í 60 km fjarlægð. Námsáhugi
og lestrarlöngun höfðu auðvitað ver-
ið í samræmi við aðstæðurnar. Það
er augljóst, að þessi drengur getur
þakkað iðnsálfræðingunum það, ef
eitthvað verður úr honum í lífinu.
Falinn varasjóður
Vera má, að þetta sé sjaldgæft til-
felli, en oft kemur það fyrir við sál-
fræðilegar rannsóknir í sænskum
fyrirtækjum, að óvenju góðir hæfi-
leikar finnast bjá fólki, sem enginn
hafði veitt sérstaka athygli og gerði
sér ekki sjálft grein fyrir hæfileikum
sínum. I starfsemi þeirri, sem miðar
að því að finna hina duldu hæfileika,
er vissulega leynast í hverju þjóðfé-
lagi, getur hlutverk iðnsálfræðingsins
því reynzt mjög mikilvægt. Og það
má gera ráð fyrir, að nauðsynlegt
reynist að finna þessa huldu varasjóði
hæfileika og gáfna, ef við ætlum að
fylgjast með liinni öru þróun í iðnaði
og tækni, sem framtíðin ber í skauti
sínu.
Þýtt úr tímaritinu „Arbejdsgiveren“ - J.Bj.
SKIPASMÍÐAR
Framh. aí 100. bls.
Norsku skipasmíðastöðvarnar hafa
undanfarið haft svo lítið af verkefn-
um framundan, að þær hafa getað
tekið að sér smíði strax og lofað skip-
inu eftir 6 mánuði, hvort sem það nú
stenzt alls staðar, þegar á reynir. Ef
halda á áfram skipasmíðum í Austur-
Þýzkalandi, verður því líka frá ís-
lands hálfu að áætla fram í tímann
þörfina fyrir ný skip og gera ráðstaf-
anir þar að lútandi tímanlega, en ekki
aðeins fyrir næstu vertíð.
Sama máli mun gegna um Pólland.
Mér var falið að fara þangað til að
skoða skipasmiðastöðvar og athuga
möguleika á smíði fiskiskipa þar, og
er nýkominn heim. Um Pólland gegn-
ir sama máli og Austur-Þýzkaland. í
báðum löndum eru skip smíðuð í
seríum, minnst 5—10 skip eins, og allt
er skipulagt minnst 1—2 ár fram í
tímann.
Vera má, að eklci vœri úr vegi jyrir
okkur að heldur að athuga okkar þörf
á skipum með meiri jyrirvara og jor-
sjálni en stundum hefur átt sér stað í
skipakaupum okkar, en einkanlega
held ég j>ó. að okkur sé hrýn nauðsvn
að gera okkur Ijóst, að þörf er að-
gerða í stál-fiskiskipasmíðum og við-
gerðtim þeirra innanlands, ef við eig-
urn ekki að dragast gjörsamlega aftur
úr í þeirri grein iðnaðar.
(Leturbreytingar IðnaSarmála).
104
IÐNAÐARMÁI.