Frjáls verslun - 01.02.2011, Blaðsíða 37

FRJÁLS VERSLUN 1.tbl.2011 37
árangur náist með því að bjóða upp á
fyrir lestra í siðfræði í viðskiptafræðinámi.
Það má reyna. Stundum er erfitt að viður­
kenna að einföld lausn vandamála sé ekki
í augsýn.“
Ræðum um samkeppnishæfni þjóða. Er sam-
keppnishæfni landa ekki að úreldast sem hugtak
í ljósi þess að hreyfanleiki vinnuafls og fyrir­
tækja á milli landa fer vaxandi?
„Þetta vandamál er stundum nefnt leki. Á
mínum yngri árum var rætt um spekileka
frá Evrópu til Ameríku. Framleiðsla
lek ur til landanna þar sem vinnuafl er
ódýrast – að öðru óbreyttu. Árið 1992,
þegar ég kenndi í Hong University School
of Business and Economics, ræddi snill­
ingurinn og ævintýramaðurinn Steven
Cheung, deildarforsetinn, oft um það að
öll framleiðslufyrirtæki hefðu yfirgefið
Hong Kong vegna þess að launin þar
voru ekki lengur samkeppnishæf. Hvar
endar þetta, spurði Steven N.S. Cheung.
Á tunglinu? Þetta fyrirbæri, sem Cheung
hafði áhyggjur af, er í góðu samræmi við
kenningar um milliríkjaviðskipti. Flutn­
ingur framleiðsluþátta eða flutningur
fram leiðslunnar mun endanlega jafna
greiðslur til framleiðsluþátta um alla
heims byggðina.“
Kvótakerfið er umdeilt á Íslandi og stjórnvöld
boða að taka kvótann af útgerðum sem að
langstærstum hluta hafa keypt hann fullu verði
af þeim sem upphaflega fengu hann til umráða.
Hvernig sérð þú lausn þessarar deilu fyrir þér?
„Mín sérgrein er stofnanahagfræði.
Ísland hefur ekki átt frumkvæði að því að
setja upp stofnanir á heimsmælikvarða
nema í einu tilviki og það er kvótakerfið.
Við erum fyrirmynd annarra þjóða, og
Evrópusambandsins, einungis þegar
kemur að stofnunum kvótakerfisins. Næst­
um allar okkar stofnanir, þar með talin
stjórnarskráin, eru fluttar inn frá Dan­
mörku, Evrópusambandinu og öðrum
lönd um. Ísland og Nýja­Sjáland voru fyrstu
ríkin sem tók upp framseljanlega kvóta
fyrir nær allar fisktegundir við strendur
sínar og vöktu þar með heimsathygli.
Kvótakerfið er merkilegasta framtak Íslands í skipulagsmálum og það
hefur gefið góða raun við að úthluta
aflaheimildum milli skipa og hvetja til
samkeppni. Ákvarðanir um heildar afla
eru hins vegar teknar af ríkisvaldinu og
kvótakerfið eða önnur fiskveiði stjórn unar­
kerfi koma þar ekki við sögu sem slík.
Afkoma fiskstofna ræðst af sóknarþunga
og ýmsum lífrænum þáttum sem vísinda­
menn þekkja ekki til fullnustu.
Upphaflega var kvótum úthlutað til fiski­
skipa í samræmi við afla undanfarinna
ára. Fyrir 20 til 30 árum þegar kvótum var
fyrst úthlutað voru útgerðir á heljarþröm,
nær gjaldþrota. Kvótunum var úthlutað
án endurgjalds, eins og kunnugt er. Á þeim
tíma kom ekkert annað til greina. Kvóta kerf­
ið sjálft og framfarir í tækni í sjávar út vegi og
skyldum greinum hafa skilað góðum arði.
Að innkalla og endurselja kvótana
er í raun ómerkilegur þjófnaður.
Ríkisvaldið hyggst knýja þá sem
keypt hafa kvótana fullu verði
til að kaupa þá aftur. Getur
þjóðarsálin veikst?
Þeir sem sjá um um­
ræðu þætti sjón varps
greina ekki muninn
á loddurum og sæmi­
lega órugluðum fræði ­
mönn um. Ég er alveg
hættur að horfa á
þessa þætti.
Þráinn verður sjötugur 23. apríl. Hvernig ætlarðu að halda upp á afmælið? „Ég hef fundið viðeigandi eyðieyju
til að hugleiða tímamótin, en ég ætla að fresta því um eitt ár að halda upp á afmælið!“