Frjáls verslun


Frjáls verslun - 01.07.2011, Síða 26

Frjáls verslun - 01.07.2011, Síða 26
26 FRJÁLS VERSLUN 7.tbl.2011 kröfu um öfl ugan seðlabanka, sam- eig inlegt banka eftirlit og miðstýringu ríks fjármála. Fjölbreytileiki evruríkj- anna auð veld ar ekki tilraunina með sameiginlega mynt. Hvert ríkjanna 17 á evru svæðinu stýrir skattlagningu og opin berum útgjöldum eftir eigin höfði og töluverður munur er á stjórn arfari þeirra. Í samanburði við ríkin í norðri mælist, samkvæmt ýms um könnunum, töluverð spilling í Grikklandi og á Ítal íu, en almenningur hefur litla trú á stjórnvöldum og ber takmarkaða virð ingu fyrir réttarfarinu. Á Spáni og í Portúgal er ástandið skárra en hjá Grikkjum og Ítölum. Fyrir tíma evrunnar voru lánskjör jaðarríkjanna í suðri léleg og þar skorti fjármagn til framkvæmda. Með evrunni fengu þessi ríki erlend lán á svipuðum kjör um og Þýskaland og erlendar lána stofnanir skrúfuðu heldur betur frá krananum. Veislan var hafin. Að mínu viti er þó rangt að kenna upptöku evrunnar um hátíðagleðina í jaðarríkjunum. Lánveitendur áttu að gæta hófs. Þeir gátu ekki vænst þess að Þýskaland, Frakkland og önnur öflug ríki í norðri væru ábyrg fyrir lán um til Grikkja og annarra þjóða við Miðjarðarhaf. Helstu lánastofn- an ir heims fengu um þetta leyti einn ig miklar mætur á reynslulausum íslensk um fjármálamönnum og lán- uð u þeim þvílíkar fúlgur á úrvalskjör- um að íslenskir bankar, þegar yfir lauk, lentu næstum efst á heimslistan­ um yfir stærstu gjaldþrot sögunnar. Og ekki er Ísland á evrusvæðinu. Við Miðjarðarhaf er lélegt stjórnarfar ekki nýjung. Það sem hafði breyst var tíðarandinn hjá evrópskum (og öðrum) fjármálamönnum: spilaæði hafði svipt þá vitglórunni. eftirspurn óreiðumanna eftir pen­ingum er ávallt til staðar, en yfir leitt gengur þeim illa að fá lán. Í nýlegri grein sendir Gordon Brown Þjóðverj- um kveðjuna (Christian Science Monitor, 23. ágúst 2011) og notar bæði gulrót og prik. Forsætisráðherr­ ann fyrrverandi vekur athygli á pening­ aaustri þýskra banka til Grikklands og annarra ríkja við Miðjarðarhaf og segir: „Ef slegið var upp veislu sáu Þjóðverjar ávallt um drykkjarföngin.“ Brown krefst þess af Þjóðverjum að þeir geri hreint eftir veisluhöldin með niðurfellingu lána (prik). Hann segir einnig að þýskir bankar standi tæpt og geti farið yfir um ef þeir draga að leysa lánavanda jaðarríkjanna (gulrót). Hársnyrting er málið, og Þjóðverjar borga, segir Brown. En það sem mestu máli skiptir, sögðu spámennirnir, er að evrusvæðið er ekki skattríki og ekki með sameiginlega og bind andi stefnu í ríkis fjár málum. Þeir töldu ekki koma til greina að taka upp sam eiginlega mynt á svæði þar sem hvert ríki fer sínu fram við með ferð opinberra fjármála. evran: vantar afturáBak- gírinn? Tveir af virtustu kranahagfræðingum Þjóðverja, Hans-Werner Sinn og Ot mar Issing, hafa lagt til að Grikk- ir hvíli sig á evrunni og taki aftur upp drökmuna. Martin Feldstein á Harvard og ýmsir aðrir eru sama sinnis. En er hugmyndin raunhæf ? Árið 2007 fól National Bureau of Economic Research í Bandaríkjunum kunnum hagfræðingi, Barry Eichen­ green að nafni, það verkefni að kanna hvað mundi gerast ef evrusvæðið lið­ að ist í sundur (NBER Working Paper Nr. 13393, 2007). Eichengreen komst að þeirri niður stöðu að afleiðingarnar yrðu svo skelfilegar að ekkert þjóðríki mundi gera slíka tilraun. Það er óðs manns æði að reyna að bakka út af evrusvæð­ inu. Til dæmis, ef gríska þingið á neyðar tímum ræddi í alvöru um endur upptöku drökmnunnar mundi skella á svo æðisleg ur fjármagns flótti að loka þyrfti lána stofunum, kauphöll- um og sennilega einnig landamærum ríkisins. Tölvu verðan tíma mundi einnig taka að leysa ýmis mál tengd myntbreytingunni, svo sem að gefa út nýja mynt og breyta forritum og sjálfsölum. Evruþjóðirnar tóku sér tvö ár, 1999­2001, til að undirbúa mynt­ breytinguna, en fóru sér að vísu rólega. eichengreen telur einnig að lýð ræð­isríki geti ekki skipulagt mynt breyt­ ingu að næturþeli og komið aftan að þjóðinni. Í greiningunni frá 2007 tók Eichengreen ekki með í reikninginn að lánakreppa, eins og nú ríkir, gæti rústað fjármálakerfi Grikkja, sett af stað fjármagnsflótta og neytt yfirvöld til að loka fjármálastofnunum – þótt ekki væru uppi bein áform um að taka aftur upp drökmuna. Ef banka­ kerfi landsins er þegar hrunið fylgir því lítill viðbótarkostnaður að yfirgefa evrusvæðið. Í nýlegri grein viðurkenn- ir Eichengreen þennan möguleika en grípur til kranahagfræðinnar og segir að við slíkar aðstæður sé víst að Þjóðverjar, Frakkar og aðrar evru- þjóðir muni hlaupa undir bagga með Grikkjum vegna ótta ráðamanna ES við að skelfingin breiðist út til annarra jaðarríkja, jafnvel til sjálfra kjarnaríkj- anna (Australian Financial Review, 29. júlí 2011). Þjóðverjar geta einir þjóða lagt niður evruna án þess að fjármálakerfi landsins hrynji. Ef þeir taka aftur upp markið mun gengi þess hækka miðað við evruna og fjármagn streyma til Frankfurt, ekki úr landi, en hagkerfi hrynja annars staðar á evru- svæðinu. Hátt gengi marksins og hrun Nú, þegar hrun blasir við á evru ­ svæð inu, halda Angela Merkel og Nicolas Sarkozy fundi, ákveða hvernig bregðast skuli við, og kynna síðan ákvörð un­ ina fyrir öðrum þjóð ar leið tog um og ES­for yst unni.
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84

x

Frjáls verslun

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Frjáls verslun
https://timarit.is/publication/282

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.