Frjáls verslun - 01.11.2011, Blaðsíða 119

FRJÁLS VERSLUN 11. TBL. 2011 119
Á
sta Bjarnadóttir,
vinnu­ og skipulags­
sál fræðingur og
stjórnunarráðgjafi
hjá Capacent, legg -
ur áherslu á að stjórnend ur megi
aldrei upplifa sig í sam keppni
við starfsmenn sína. „Óeðlileg
sam keppni milli yfir manns og
undirmanns er ávís un á hug­
myndastuld með til heyrandi
sár indum,“ segir hún.
Yfirleitt sé stjórnskipulag samt
þannig innan fyrirtækja að einn
yfirmaður er yfir hverjum hópi.
„Í rannsóknum hefur komið í
ljós að hópar sem vinna eiga
að verkefni búa sjálfir til svona
skipulag. Lýðræði hefur almennt
ekki gefist vel í rekstri og þetta
skipulag er notað bæði í einka-
geiranum og þeim opinbera.
Yfirmaðurinn er að vissu leyti
talsmaður hópsins og fulltrúi
hans út á við. Þess vegna er
viður kennt upp að vissu marki
að hann fái heiðurinn af vinn­
unni þótt allir viti að viðkomandi
hefur ekki unnið alla vinnuna
einn. Flestir starfsmenn verða
ánægðir þegar hugmyndir
þeirra eru notaðar enda fá þeir
þá oft tækifæri til að vinna áfram
með þær og koma þeim í fram-
kvæmd.“
Stjórnandi eða samstarfs-
maður?
Stjórnandi sem hefur nægilegt
sjálfsöryggi til að átta sig á að
hann er ekki í samkeppni við
sitt fólk áttar sig á því að hann
hefur engu að tapa með því
að gefa öðrum heiðurinn. Sem
stjórnandi fær hann miklu meira
út úr starfsmönnum sínum ef
hann þakkar þeim, hrósar og
hvetur þá til að koma með nýjar
hugmyndir. Metnaðarfullur
starfsmaður þarf að fá þakk­
ir og heiður fyrir sín verk og
á endanum fær stjórnandinn
heið urinn fyrir að hafa ráðið
svona gott fólk. Oftast stafar
óþarfa hug myndastuldur af
reynsluleysi eða óöryggi hjá
stjórnand anum – hann gleymir
að hætta í samkeppni þegar
hann verður stjórnandi. Hug­
myndastuldur er enn alvar legra
mál þegar samstarfs menn eiga
í hlut. Samstarfs menn eru á
vissan hátt í sam keppni og al­
mennt er ekki viður kennt að einn
starfsmaður setji fram góðar
hugmyndir fyrir hönd annars.
Sérstaklega á þetta við þegar
tekjur, starfs öryggi eða umbun
af einhverju tagi eru gæði sem
úthlutað er í sam keppni. Stjórn­
endur þurfa að vera vakandi
fyrir þessu, því starfsmaðurinn,
sem hugmynd um er stolið frá,
getur orðið afar ósáttur.“
Ef skaðinn er skeður
Ásta segir að ef sú staða kemur
upp að starfsmanni finnist stjórn-
andi hafa stolið hugmynd af sér
sé það á ábyrgð stjórnandans
að tryggja áframhaldandi sam ­
starf, til dæmis með því að biðj-
ast afsökunar, þakka viðkomandi
fyrir þannig að aðrir heyri eða
með því að huga að bónus eða
annarri viðurkenningu.
„Ef hugmyndastuldur er vanda-
mál í starfsmannahópi þarf að
hjálpa hugmyndasmiðum að
njóta viðurkenningar fyrir sínar
hugmyndir án truflunar. Til
dæm is að láta hugmyndirnar
eða uppruna þeirra koma fram
á fundi með fleiri aðilum. Það
er gríðarlega mikilvægt að láta
ekki drepa niður hugmynda­
auðgi innan starfsmannahóps-
ins og það gildir um öll fyrir tæki,
ekki bara um þau sem starfa í
rannsóknum eða þróun.“
Ásta segir að starfsmaður
sem upplifir að búið sé að stela
hug mynd frá honum geti horft
á björtu hliðarnar þrátt fyrir
allt: „Hann hefur þá eitthvað
sem er þess virði að stela! Og
hug myndaflugið verður ekki frá
nein um tekið.“
E
yþór Eðvarðsson,
MA í vinnusálfræði
og stjórnendaþjálfari
hjá Þekkingarmiðlun,
segir ýmsar ástæður
geta ráðið því að stjórnandi
eignar sér hugmyndir undir­
manna sinna. Hann nefnir sem
dæmi að þeir geti verið stress -
aðir, óöryggir og þetta geti
tengst menningu og skipulagi
vinnu staðarins.
„Þetta geta líka verið einstakl­
ingar sem gera þetta oft; sama
hvar þeir eru. Það fylgir sumum
að komast áfram á framlagi
annarra.“
Eyþór nefnir dæmi úr stjórn­
endafræðum þar sem fjallað er
um spegilinn og gluggann en
það tengist því hverjum góðir
stjórnendur eigni m.a. árangur.
Ásta Bjarnadóttir.
„Ef hugmyndastuld­
ur er vanda mál í
starfs mannahópi
þarf að hjálpa hug­
myndasmiðum að
njóta viðurkenn ingar
fyrir sínar hugmynd­
ir án trufl unar.“
Ásta Bjarnadóttir, vinnu- og skipulags sál fræðingur og stjórnunarráðgjafi hjá Capacent.