Neytendablaðið - 01.04.2008, Blaðsíða 2

NEYTENDABLA‹I‹
1. tbl., 54. árg. - apríl 2008
Útgefandi: Neytendasamtökin,
Hverfisgötu 105, 101 Reykjavík
Sími: 545 1200 Fax: 545 1212
Veffang: www.ns.is
Netfang: ns@ns.is
Ábyrgðarmaður: Jóhannes Gunnarsson
Ritstjóri: Brynhildur Pétursdóttir
Ritnefnd: Jóhannes Gunnarsson, Þuríður
Hjartardóttir, Hildigunnur Hafsteinsdóttir
Umsjón með gæðakönnunum:
Ólafur H. Torfason
Yfirlestur: Finnur Friðriksson
Umbrot og hönnun: Uppheimar ehf.
Prentun: GuðjónÓ ehf. – vistvæn prentsmiðja
Forsíðumynd: Aðalsteinn Svanur Sigfússon
Upplag: 13.500 eintök, blaðið er sent öllum
félagsmönnum í Neytendasamtökunum
Ársáskrift: Árgjald Neytendasamtakanna
er 4.300 krónur og innifalið í því er
Neytendablaðið, 4 tölublöð á ári.
Heimilt er að vitna í Neytendablaðið í öðrum
fjölmiðlum sé heimildar getið. Óheimilt
er þó að birta heilar greinar eða töflur án
leyfis Neytendasamtakanna. Upplýsingar
úr Neytendablaðinu er óheimilt að nota í
auglýsingum og við sölu nema skriflegt leyfi
Neytendasamtakanna liggi fyrir.
Lykilorð á heimasíðu: leiga3
Leiðari ritstjóra 2
Kvörtunarþjónustan 3
Ce-merking villandi 4
Náttúran.is 5
Börn á Spáni 6
Frönsk skólamötuneyti 8
Hjartavernd 9
Gæðakönnun á þvottavélum 10
Frá formanni 13
Gæðakönnun
á stafrænum myndavélum 14
Leigumarkaðurinn 18
Neytandinn svarar 21
Íslendingar og siðræn neysla 22
Sjónvarpsstöðvar 23
Efni
Blaðið er prentað á
umhverfisvænan hátt.
Brynhildur Pétursdóttir.
Lántaka með óbragð í munni
Árið 2005 ákvað ég að gera neytendatilraun og fórna mér fyrir málstaðinn. Ég þurfti
að taka 11 milljón króna íbúðarlán og stóð frammi fyrir tveimur kostum: að taka
verðtryggt lán á 4,15% vöxtum eða óverðtryggt lán í erlendri mynt.
Áður en ákvörðun var tekin leituðum við hjónin ráða. Enginn vildi beinlínis ráða okkur
annan kostinn umfram hinn enda margir óvissuþættir sem þarf að taka tillit til. Tækjum
við erlent lán yrðum við að gera okkur grein fyrir því að gengið getur rokkað upp og
niður á lánstímanum og ekki má láta tímabundnar sveiflur koma sér í uppnám. Gengið
var ekki sérlega hagstætt á þessum tíma; evran var í 83 kr. og dalurinn í 65 kr. Ef gengi
krónunnar veiktist (sem var viðbúið) myndu mánaðarlegar greiðslur á erlenda láninu
hækka en veikari króna myndi jafnframt þýða aukna verðbólgu og hærri verðbætur
á verðtryggða láninu. Þá bæri að hafa í huga að vextirnir á hverjum gjaldmiðli fyrir
sig geta breyst á lánstímanum. Verðtryggt lán á 4,15% eru engin kostakjör nema
verðbólga haldist mjög lág. Þá eru þessi vaxtakjör háð því að við séum með öll okkar
viðskipti í bankanum næstu 25 árin sem mér finnst ekki nógu gott og hamlar virkri
samkeppni. Ef við viljum losa okkur við lánið, t.d. ef hagstæðari kjör bjóðast annars
staðar eða ef við vinnum í lottó, þá greiðum við sérstakt uppgreiðslugjald.
Niðurstaðan var sú að báðir kostir væru slæmir. Eftir að hafa vegið kosti og galla var
tekin ákvörðun um að skipta láninu í tvennt og taka helming, fimm og hálfa milljón,
í erlendu myntkörfuláni (blönduð karfa með evru, bandaríkjadal, jeni og svissneskum
franka) og hinn helminginn í verðtryggðu íbúðarláni á 4,15% vöxtum. Á þessum tíma
voru blönduð lán ekki komin til sögunnar. Lánin voru tekin sama dag um mitt ár 2005
og þar með hófst tilraunin.
Íslenska bankalánið stendur nú í 6.003.472. kr. Verðbólga hefur verið há alveg síðan
lánið var tekið og þannig hafa 857.030 kr. bæst við lánið í formi verðbóta. Ég get
alveg skilið að taka þurfi eitthvert tillit til verðbólgunnar en að lán upp á fimm og
hálfa milljón hafi þegar hækkað um 850 þúsund á þremur árum er sorglegra en tárum
taki. Ég borga jú líka vexti!
Myntkörfulánið stendur í 6.715.745 kr. Áður en gengið féll var þetta lán aðeins
hagstæðara þótt ekki munaði miklu. Á nokkrum dögum hækkaði lánið hins vegar
um heila milljón. Nú verð ég að halda ró minni og muna að gengið á eftir að breytast
margoft á lánstímanum. Tilraunin er auðvitað enn á byrjunarstigi og það verður ekki
fyrr en árið 2030 að ég get upplýst lesendur um hvort lánið var hagstæðara.
Á svipuðum tíma og ég var að vandræðast þetta keypti fjölskyldumeðlimur hús í
Danmörku. Hjónin sem um ræðir ákváðu að taka litla áhættu og völdu lán með föstum
vöxtum, 5,1%, allan lánstímann. Annar kostur var t.d. að velja lán með breytilegum
vöxtum sem voru á þessum tíma 3,5%. Vextirnir hafa hækkað síðan en geta þó aldrei
orðið hærri en 6%. Þessum lánum fylgir engin gengisáhætta og engar verðbætur.
Að þurfa að velja á milli þessara kosta í Danmörku er lúxusvandamál. Hér á landi
er alveg sama hvaða kostur er valinn; allir eru ömurlegir. Enginn virðist ráða við
verðbólguna (hún var tæp 7% síðustu tólf mánuði) og gengið rokkar upp og niður
án þess að nokkur fái rönd við reist. Það er ekki að undra að sífellt fleiri spyrji sig
hvort upptaka evru og innganga Íslands í Evrópusambandið sé ekki fýsilegri kostur en
núverandi ástand. Ég veit ekki hvort það er lausnin en ég veit að íslenskir neytendur
eiga betra skilið.
2 NEYTENDABLA‹I‹ 1. TBL. 2008