Ægir - 01.06.2001, Blaðsíða 16

16
Evrópusambandið hefur haft sam-
eiginlega fiskveiðistefnu með til-
heyrandi veiðikvótum jafn lengi
og Íslendingar hafa búið við
kvótakerfi, eða frá árinu 1983.
Þessi stefna var endurskoðuð í
heild árið 1992 en auk þess hafa
ýmsir partar hennar verið lagaðir
til. Nú stendur fyrir dyrum önnur
heildarendurskoðun sem á að vera
lokið fyrir lok næsta árs en ný
stefna tekur gildi 1. janúar 2003.
Flókið kerfi
Það er kannski að æra óstöðugan
að ætla sér að lýsa fyrir lesendum
Ægis þeirri stefnu sem ESB hefur
fylgt undanfarin ár og hefur verið
lýst sem helstu hindruninni í vegi
þess að Íslendingar sæki um aðild
að sambandinu. Meginatriði
hennar eru þau að ESB ákveður á
hverju ári heildarmagn þess
fiskjar sem veiða má úr hverjum
stofni í lögsögu aðildarríkjanna
fimmtán. Það fer þannig fram að
óháðir fiskifræðingar setja fram
tillögur sem nefnd vísindamanna
á vegum ESB leggur mat á. Á
grundvelli þess mats leggur fram-
kvæmdastjórnin til heildarkvóta
en ráðherraráð ESB, skipað sjávar-
útvegsráðherrum aðildarríkjanna,
ákveður endanlegan kvóta á fundi
sínum í desember ár hvert.
Ráðherrarnir tilgreina hvað
floti hvers lands má veiða af hverri
tegund en það er svo á valdi ríkis-
stjórnar hvers lands að skipta
kvótanum milli skipa og útgerða.
Þar er ekki farið eftir neinni staðl-
aðri aðferð heldur er fylgt hefðum
í hverju landi. Sums staðar er
kvótanum ekki skipt heldur öll-
um leyft að veiða þar til kvótinn
er búinn. Annars staðar er kvótan-
um skipt milli útgerðarflokka eða
einstakra skipa og útgerða.
Eftirlit með veiðunum er á
hendi hvers lands og hefur þótt
skorta allmikið á að fullt sam-
ræmi sé milli ríkja á því sviði þótt
reynt hafi verið að samræma bæði
reglurnar og framkvæmdina. Á
vegum framkvæmdastjórnar ESB
starfa 25 eftirlitsmenn en form-
lega er það sú stofnun sem fylgist
með því að ákvörðunum sam-
bandsins sé framfylgt.
Um veiðarnar gildir regla sem
nefnist á ensku „relative stability“
og kveður á um það hvar fiskiskip
hvers lands megi veiða. Megin-
reglan er sú að fylgt skuli veiði-
reynslu hvers flota. Í raun þýðir
þetta að reglan um frjálsan að-
gang allra að öllum fiskimiðum er
að heita má óvirk. Þess í stað er
kveðið nákvæmlega á um það
hvar hvert skip má athafna sig.
Við þetta bætast svo flóknar
reglur um leyfileg veiðarfæri og
það hvenær tiltekin veiðisvæði
eru opin og lokuð. Þá er ótalið
styrkjakerfið sem tekur á sig ýms-
ar myndir. Megnið af styrkjunum
er veitt sem hluti af byggðastefnu
ESB enda er sjávarútvegur víða
stundaður þar sem önnur atvinnu-
starfsemi á í vök að verjast. Und-
anfarin ár hafa verið við lýði áætl-
anir um að draga úr sókninni og
fækka fiskiskipum með því að
styrkja menn til annarrar atvinnu-
sköpunar, ekki síst í fiskeldi, en
þær hafa ekki borið þann árangur
sem menn hafa vænst.
Ónýt stefna
Raunar má segja að fiskveiðistefna
ESB í heild hafi ekki skilað þeim
Fiskveiðistefna Evrópusambandsins:
Verður farið
í allsherjar uppskurð?
- eða láta menn sér nægja að lappa upp á gjaldþrota stefnu sem er að leggja fiskistofnana í rúst?
Í byrjun júní komu um 400 manns saman til fundar í Brussel. Það þykja
svo sem engin nýmæli í sjálfu sér en samt var þessi fundur merkilegur.
Fundarefnið var nefnilega endurskoðun sameiginlegrar fiskveiðistefnu
Evrópusambandsins og þetta var í fyrsta sinn sem hagsmunaaðilum er
hleypt að mótun þeirrar umdeildu stefnu. Hingað til hefur það verið
hlutverk stjórnmálamanna og embættismanna ESB og aðildarríkjanna
en nú var ákveðið að breyta til.
E V R Ó P U S A M B A N D I Ð O G F I S K V E I Ð A R
Höfundur er
Þröstur
Haraldsson,
blaðamaður,
sem búsettur
er í Maastricht
í Hollandi.