Ægir - 01.04.2002, Blaðsíða 16

16
kostur í þeirra starfi, jafnvel einn
sá jákvæðasti. Getur það átt sinn
þátt í starfsánægju meðal fisk-
vinnslukvennnanna þar sem
starfsandi og starfsánægja eru
tengd fyrirbæri. Þó má sjá at-
hugasemdir þess efnis að bónus-
kerfi valdi bæði streitu og hafi
neikvæð áhrif á starfsandann.
Starfsánægja og framleiðni fara
því miður ekki alltaf saman.“
Þrátt fyrir að aukin tæknivæð-
ing hafi smám saman höggvið
skörð í hóp fiskvinnslukvenna,
telja engu að síður um 65% þátt-
takenda sig búa við mjög eða
frekar mikið atvinnuöryggi og
rúmlega 62% telja sig líklega
verða starfandi innan fiskvinnsl-
unnar að 5 árum liðnum. Reynd-
ar er víða ekki um auðugan garð
að gresja varðandi aðra atvinnu-
möguleika, enda telja um 82,5%
kvennanna sig hafa mjög eða
frekar litla valkosti í þeim efnum.
Athyglisverðar niðurstöður
Í skýrslunni koma fram margar
athyglisverðar niðurstöður. Eftir-
farandi eru nokkrar þeirra:
• 73,5% kvennanna eru giftar eða
í sambúð, hlutfall ekkna er
2,3% og fráskildra 5,5%.
• Tæplega 47% kvennanna hafa
barn/börn á framfæri undir 18
ára aldri og þar af eru 15% ein-
stæðar mæður.
• Meirihlutinn eða 71% býr í
eigin húsnæði.
• Meirihlutinn eða 94% segir það
ganga mjög eða frekar vel að
samræma fjölskyldu- og einka-
líf gagnvart vinnu. Hins vegar
segja 62,5% kvennanna að
starfið bjóði sjaldan eða aldrei
upp á sveigjanlegan vinnutíma.
• Flestar kvennanna eða 63,2%
hafa eingöngu skyldunám að
baki. Meirihluti þeirra kvenna
sem hafa lokið iðnnámi, stúd-
ents- og háskólaprófi er af er-
lendu bergi brotinn.
• Mikill meirihluti svarenda eða
90% telur að konur eigi mjög
eða frekar litla möguleika á að
vinna sig upp í starfi innan
fiskvinnslunnar og að sama
skapi telja 93,5% kvennanna
sig hafa mjög eða frekar litla
möguleika á starfsframa á eigin
vinnustað.
• Meirihlutinn eða 83% telur sig
hafa mjög eða frekar litla val-
möguleika varðandi atvinnu í
sínu byggðarlagi.
• Um 82% kvennanna hafa sótt
fiskvinnslunámskeið og telja
tæp 88% það vera mjög eða
frekar mikilvægt að fá tækifæri
til að efla þekkingu sína og
færni í starfi. Rúmlega 70%
svarenda (eða um 60% þátttak-
enda) telja yfirmenn sína vera
jákvæða gagnvart þjálfun og
endurmenntun í starfi.
• Meirihluti þeirra (332) kvenna
sem svara eða 65,5% telja sig
hafa mjög eða frekar litla
möguleika á að endurmennta
sig. En 70% af (311) svarend-
um eða 63% þátttakenda segj-
ast geta hugsað sér að sækja
endurmenntun af einhverju tagi
til að auka atvinnumöguleika
sína. Mestur áhugi er fyrir
tölvu- og tungumálanámi.
Miklar breytingar
Í skýrslu um framtíðarmöguleika
fiskvinnslunnar hér á landi, sem
kom út á síðasta ári, kemur fram
að sjávarútvegurinn hafi tekið
miklum breytingum á síðustu
árum. Annars vegar hafi tækni-
breytingar verið miklar og sú
þróun muni halda áfram, hins
vegar komi stöðugt fram nýjung-
ar á sviði sjávarútvegs. Þessi tvö
atriði koma til með að hafa áhrif á
atvinnugreinina, störfum mun
fækka og þau breytast. Óvíða er
því meiri nauðsyn á símenntun
og endurmenntun en í sjávarút-
vegi.
Fólki fækkar í fiskvinnslu
Í skýrslunni segir að árið 1991
hafi fjöldi starfandi fólks við veið-
ar og vinnslu verið 14.200 og þar
af hafi 8.000 verið starfandi við
fiskvinnslu. Árið 2000 var fjöldi
starfandi fólks við veiðar og
vinnslu 12.800, þar af við vinnslu
6.700.
„Þegar þensla hefur verið á
vinnumarkaðinum og skortur
verið á starfsfólki, hefur vanda-
málið verið leyst með erlendu
vinnuafli,“ segir í skýrslu um
framtíðarmöguleika fiskvinnsl-
unnar. „Samkvæmt upplýsingum
frá Vinnumálastofnun voru 540
ný tímabundin atvinnuleyfi veitt
vegna fiskvinnslustarfa á árinu
2000. Fækkun hefur orðið í hefð-
bundnum störfum sem tengjast
fiskveiðum og vinnslu og er örsök
þessa meiri tækni auk minni afla
t.d. botnfiskafla miðað við ártug-
ina á undan. Líklegt er að þessi
þróun haldi áfram. Sjófrysting
jókst á síðasta ártug og hefur því
hluti af hinu hefðbundna fisk-
vinnslustarfi í landi flust út á sjó.
Almennt er talið að sérhæfðum
störfum í sjávarútvegi hafi fjölgað
og var það álit margra viðmæl-
enda nefndarinnar að menntun
muni enn aukast í sjárútvegi.
Sem dæmi um sérhæfð störf í
fiskvinnslu má telja vinnu við
gæðaeftirlit, stjórnun, vöruþróun
og markaðssetningu.“
Könnunin sem skýrslan
byggir á leiddi í ljós að
meirihluti kvennanna eða
89% telur sig vera mjög eða
frekar ánægðan í starfi. Þó
telur aðeins liðlega helming-
ur þeirra sig oft eða stundum
fá stuðning eða hvatningu
frá yfirmönnum sínum, telur
starfið líkamlega erfitt og
einhæft með nánast engu
svigrúmi til frumkvæðis eða
sjálfstæðra vinnubragða.