Ægir - 01.04.2002, Blaðsíða 24

24
E R L E N T
Þetta er skoðun Bernt-Aksels
Jensens, oddvita í Nordkapp í
Noregi.
Úr glugganum sínum sér hann
loðnuskip, neta- og línubáta að
veiðum. Í Honningsvåg,
Karnøyvær, Skarsvåg og Gjesvær
eru stórar fiskihafnir og þar er
tekið á móti mestum fiski í Finn-
mörku.
„Ég er fæddur hér og uppalinn
og auk margs annars hef ég bæði
verið á úthafsveiðiskipum og dag-
róðrabátum. Ef hér á að vera líf-
vænlegt að búa verðum við að efla
dagróðraflotann. Afkastavandann
verður að leysa með því að
minnka úthafsveiðiflotann og
færa verður veiðiheimildir til
dagróðrabáta. Auk þess verður að
ákvarða hversu mikið eitt fiski-
skip má kosta. Það er glórulaust
að nota fiskistofnana til þess að
halda uppi fiskveiðiflota sem í er
bundið allt of mikið fé,“ segir
Jensen.
Kvóti, afkastageta
og stærð skipa
Ýmsir telja að ekki eigi að miða
stærð strandveiðiflotans við áætl-
aða lágmarksstærð þorskstofnsins;
það yrði til þess að ekki næðist að
veiða allan kvótann og hann yrði
þá færður til úthafsveiðiskipanna.
„Það eru stjórnmálamennirnir
sjálfir sem byggt hafa upp af-
kastagetu strandveiðiflotans sem
yfirvöld telja nú vandamál. Þeir
ákváðu að setja skipum kvóta á
hvern lengdarmetra og opnuðu
þannig leið til að ná meiri kvóta
með því að lengja skipin, auk
annarrar lagasetningar sem stuðl-
aði að fjölgun stærri dagróðra-
báta. Skýrslur sýna fjórföldun af-
kasta 90 feta bátanna. Þessu mót-
mæltu margir á sínum tíma og
töldu varhugavert. Afleiðingarnar
urðu þær að hinir stóru tóku frá
hinum smáu og nú á að lækna
meinið með aðferðum, sem munu
leiða til hins sama; kvótaskiptum
og reglum sem eiga að auðvelda
mönnum að selja sig út úr grein-
inni. Þannig ná hinir ríku meiri
og meiri kvóta, sem er klárlega
rangt. Sjómenn eiga að hafa tekj-
ur sínar af fiskveiðum en ekki
braski með réttindi. Kaup og sala
skipa með kvóta hefur nú þegar
valdið mörgum sjávarplássum erf-
iðleikum og þeir munu enn vaxa
við þær ráðstafanir sem nú eru á
döfinni.“
Hagstæðari og
umhverfisvænni
Bæði úthafsveiðiflotinn og dag-
róðraflotinn eiga sína talsmenn á
ólíkum stöðum. Þeir benda á að
með úthafsveiði náist meiri stöð-
ugleiki í hráefnisöflun fyrir fisk-
vinnsluna og sjómenn fái meira
frí með skipulegum afleysingum.
Hinir segja að fjárfesting sé lítil í
dagróðrabátum og margir bátar
styrki fleiri byggðarlög og dag-
róðrabátarnir landi auk þess alltaf
afla sínum í heimabyggð. Þar að
auki skili dagróðrabátarnir
ferskari fiski og séu þarmeð arð-
samari. Hvað sem því líður sýna
skýrslur glöggt að strandveiði-
flotinn hefur vinninginn bæði
með tilliti til ábata og umhverfis.
Mestum tekjum til sjómanna
skila 8-10 metra snurvoðarbátar,
53% af aflaverðmæti. Eldsneytis-
eyðsla nemur aðeins 5% af afla-
verðmæti. Ein af röksemdunum
fyrir því að skera niður strand-
veiðiflotann eru of lágar tekjur á
bát!
„Er ekki góður aðbúnaður
áhafnar um borð og virkt afleys-
ingakerfi vænlegra en dagróðrarn-
ir til að fá ungt fólk á skipin? Má
vera, en slíkt skipulag er tvíbent.
Ef hægt er að þéna góð árslaun
með því að vera einn mánuð í
Barentshafinu og einn mánuð á
landi þarf enginn að búa í Honn-
ingsvåg. Þá er allteins hægt að
búa á Malaga,“ segir Bern-Aksel
Jensen.
Í Noregi er líka deilt um veiðar smábátanna:
Mistök að skerða
hlut dagróðrabáta
- er skoðun margra í Norður-Noregi
„Dagróðraflotinn er burðarásinn í lífi fólks og
búsetu á ströndinni. Ef stjórnvöld ætla að
skera niður veiðar í þeim geira skerða þau um
leið kjör okkar sem búum í Nordkapp sveitar-
félögunum og reyndar allra þeirra sem í sjávar-
plássum búa.“