Ægir - 01.07.2002, Blaðsíða 6

6
P I S T I L L M Á N A Ð A R I N S
Það er nú svo komið að vart heyrist af
hvölum í umræðu í íslenskum fjöl-
miðlum nema hún tengist hvalaskoð-
un á einn eða annan hátt. Hvalaskoð-
un er enda orðin burðug atvinnugrein
innan ferðaþjónustunnar og fyrirtækj-
um fjölgar stöðugt sem byggja af-
komu sína á því að sigla út á sundin
blá og sýna ferðamönnum hvali, fyrst
og fremst hrefnur og önnur smáhveli,
svamlandi í sjónum. Allt er þetta gott
og blessað, svo langt sem það nær.
Talsmenn hvalaskoðunarfyrirtækja eru
fullir efasemda um að unnt sé að halda
úti hvalaskoðun jafnhliða því sem Ís-
lendingar veiði hval. Má vel vera að
rétt sé.
Við erum í hálfgerðri pattstöðu, að
því er virðist, með hvalveiðimálið. Sí-
fellt tala ráðamenn um „unnið sé að
málinu“, hvað sem það nú þýðir. Við
erum hins vegar í dálaglegri klípu í
þessu endalausa mála, í það minnsta á
meðan við ekki fáum náð fyrir augum
manna í Alþjóðahvalveiðiráðinu.
Okkur varð á fyrir mörgum árum að
ganga úr þessu blessaða ráði, illu
heilli, og komumst ekki inn aftur. Á
meðan svo er virðumst við eiga fá
sóknarfæri. Við sem sagt getum ekki
farið út á miðin og veitt hval, hvað þá
selt afurðirnar. Lok og læs.
Hvalveiðar Íslendinga virðast frá-
leitt vera á næstu grösum. Hvað sem
vongóðir stjórnmálamenn segja. Sjó-
mennirnir eru æfir yfir þessu ástandi,
því þeir segja sem er að hvölum hafi
fjölgað svo mjög á miðunum að þeir
séu til vandræða. Loðnunætur hafi
stórskemmst af völdum hvala, að ekki
sé talað um allan þann fisk sem hval-
irnir éta. Við Íslendingar þurfum á því
að halda að veiða hval, á því leikur
ekki nokkur vafi. Ekki vegna þess að
við græðum reiðinnar ósköp á því að
flytja út hvalkjöt, heldur einfaldlega
til þess að viðhalda þokklegu jafnvægi
í lífríki hafsins. Það verður seint unnt
að reikna út hversu mikið af okkar
helstu nytjafiskum hvalirnir í sjónum
éta. Hins vegar má skjóta á að það sé
verulegt magn. Og ekki minnkar það
með hverju árinu sem hvölum fjölgar.
Ég rakst á klausu í Mogganum ekki
alls fyrir löngu þar sem birt var þýð-
ing á pistli eins af kunnustu pistlahöf-
unda í Bandaríkjunum, en þessi skrif
birtust í ekki ómerkara blaði en The
New York Times. Pistillinn var um
hvalafriðun og hvalveiðar og komst
höfundurinn, Nicholas D. Kristof, að
þeirri niðurstöðu að nú ættu menn að
fara að snúa blaðinu við eftir alla þá
hvalafriðunaröldu sem riðið hefur yfir
heiminn á síðustu árum. Nú ættu
menn almennt að hefja hvalveiðar á ný
og það strax. Kristof vitnar til upplýs-
inga frá sjávarútvegsyfirvöldum í
Bandaríkjunum um að fyrir tveimur
árum hafi búrhvalir verið fleiri en
tvær milljónir og hann segir að Al-
þjóðahvalveiðiráðið hafi í fyrra áætlað
að hrefnur væru um 900 þúsund og
grindhvalir um 780 þúsund. Síðan
segir í pistli Kristofs (í þýðingu
Moggans): „Milton Freeman, hvalasér-
fræðingur við háskólann í Alberta,
telur að hrefnustofninn hafi þrefaldast
á 30 árum og hnúfubaknum fjölgi um
12-17% árlega.“ Og aftur vitna ég
orðrétt í pistil Kristofs: „Oft er rætt
um ofveiði og í því sambandi má
nefna, að hvalirnir éta nú 300 milljón-
ir tonna af sjávarfangi, þrisvar sinnum
meira en mennirnir.“ Og niðurstaða
Kristofs er einfaldlega: „Björgum
hvölunum“ á ekki lengur við um allar
tegundir. Eina röksemdin, sem eftir er
gegn veiðum á hrefnu, búrhval og
jafnvel sandlægju er, að hvalir séu svo
stórkostlegar skepnur, að þess vegna
megi ekki drepa þá.“
Nú er ég ekki með það á hreinu
hvaða skoðun Kristof þessi, dálkahöf-
undur í The New York Times, hafði
áður á hvalveiðum. En ekki kæmi mér
á óvart að hann hafi hér á árum áður
verið haldinn þeirri blindu sem ótrú-
lega margir landar hans og fólk út um
allan heim er haldið gagnvart hvölum.
Þessi siðblinda birtist ekki síst í
Keikó-æðinu hérna um árið. Þessi
ágæti háhyrningur var heilagri í aug-
um Kana en kýr eru í augum Indverja
og í þennan eina hval hefur líklega
verið ausið tveimur eða þremur millj-
örðum króna! Við Íslendingar trúðum
því að við gætum orðið milljarðamær-
ingar á því að flytja Keikó til Íslands,
en ég hef að vísu ekki orðið var við að
sá gróði hafi skilað sér.
Til þess að við Íslendingar getum
búist við að hvalveiðar hefjist aftur við
strendur landsins, er lykilatriði að al-
menningisálitið í heiminum breytist í
garð nýtingar hvalastofnanna. Því er
ánægjulegt til þess að vita að virtir
pistlahöfundur vestur í Ameríku hafa
komist að þeirri niðurstöðu að hval-
irnir séu að éta okkur út á gaddinn og
friðunarofstækið sé fyrir löngu komið
út fyrir alla skynsamlega ramma.
Af KEIKO OG
HVALAUMRÆÐUNNI
Pistil mánaðarins skrifar
Óskar Þór Halldórsson, blaðamaður