Ægir - 01.07.2002, Blaðsíða 10

10
E R L E N T
Næss telur þó alvarlegt að
greinst hafa í nokkrum sýnum af
innfluttu fiskimjöli sjö afbrigði af
salmonellubakteríu, sem sjaldan
eða aldrei hafa fundist fyrr í fiski-
mjöli í norskum fóðurstöðvum
sem framleiða fóður handa eldis-
fiski. Nokkur afbrigðanna hafa
áður greinst í dýrafóðri sem notað
er í landbúnaði.
Næss segir smitaða mjölið aðal-
lega koma frá Perú og Chile. Inn-
flutningur Norðmanna á fiski-
mjöli jókst úr 14 þúsund tonnum
árið 1988 í 143 þúsund tonn
2001.
Mest flutt inn
frá Suður-Ameríku
Mest hefur aukist innflutningur
mjöls frá Perú þótt mikill hluti
mjölsins frá Suður-Ameríku sé
fluttur inn gegnum Evrópusam-
bandsríki.
Salmonellubakteríur í fiski-
mjöli drepast að öllu eðlilegu við
framleiðslu fóðursins og ættu því
að öllu eðlilegu ekki að vera í
fóðrinu. Þrátt fyrir það er mikil-
vægt að stöðva innflutning á
salmonellusýktu fiskimjöli.
„Því meira sem flutt er inn af
sýktu mjöli því meiri líkur verða
á því að einhver geri mistök,”
segir Næss.
Á hverju ári greinist salmonella
í fiskafóðri. Bakterían getur
dreifst með sýktu mjöli og hún
getur einnig borist út í umhverfið
frá fóðurverksmiðjunum og
dreifst víðar, til dæmis með fugl-
um. Sýnt hefur verið fram á,
næstum óyggjandi, að salmonella
úr fiskimjöli hafi borist í máva
sem halda til kringum fiskimjöls-
og fiskafóðurverksmiðjur.
Salmonella í mönnum
Salmonellasmit reynist yfirleitt
ekki hættulegt fyrir heilbrigt,
fullorðið fólk. Þó dóu tveir úr
salmonellusýkingu árið 2001 og
fjögur hundruð voru lagðir inn á
sjúkrahús. Flestir höfðu smitast af
mat, oftast í útlöndum.
„Í Noregi geta villtir fuglar og
dýr verið smitberar,” segir Karen
Nygård hjá Heilbrigðiseftirlitinu.
Sannað er að nokkrir smitast ár
hvert í Noregi af salmonellubakt-
eríu úr smáfuglum og broddgölt-
um. Hún bendir ennfremur á að
slíkt smit geti einkum reynst
börnum hættulegt.
Samvinna um eftirlit
Sjávarútvegsráðuneytið norska
hyggst nú efla samvinnu um eft-
irlit við yfirvöld í EFTA-ríkjum,
Chile og Perú til að fá betri yf-
irsýn yfir aðstæður. Markmiðið er
að koma á markvissu eftirliti til
að koma í veg fyrir salmonellu-
smit.
Getur lifað í laxi
Þótt lax geti ekki smitast af salm-
onellu hafa rannsóknir sýnt að
fræðilega séð getur bakterían lifað
í meltingarfærum hans. Meðal
annars var gerð tilraun við VESO
Vikan Akvavet í Nord-Trøndelag
í fyrra. Laxinum var gefið salm-
onellusýkt fóður og honum svo
slátrað. Tone Løvold, sem stjórn-
aði tilrauninni, segir að virkar
salmonellubakteríur hafi greinst í
meltingarfærum nokkurra fiska
fjórum vikum eftir að þeim var
gefið smitaða fóðrið. Þó ber þess
að gæta að fiskarnir fengu mikið
magn af bakteríum.
Svein Arne Abelsen, stjórnar-
formaður í fóðurframleiðsludeild
norska Fiskveiði- og sjávarnytja-
sambandsins, segir að innan
greinarinnar sé mikill áhugi fyrir
því að rannsaka nánar áhrif salm-
onellu á lax.
Með hliðsjón af niðurstöðum
tilraunanna í fyrra verður ákveðið
hvert framhaldið verður. Ef salm-
onellabaktería er í laxinum má
fræðilega gera ráð fyrir að hún
geti borist í holdið við slátrun.
Minni líkur eru á smitun ef lax-
inn er sveltur áður en honum er
slátrað.
Enn sem komið er hefur salm-
onellubakterían þó aldrei fundist
þar sem laxi er slátrað eða í dreif-
ingarstöðvum.
Norðmenn flytja inn salmonellu
Undanfarið eitt og hálft ár hefur salmonellu-
smit greinst í auknum mæli í innfluttu fiski-
mjöli til Noregs. Úr mjölinu er unnið fóður til
fiskeldis. Bjørn Arne Næss, ráðunautur, segir í
viðtali við Fiskaren að flestar fóðurverksmiðj-
ur taki salmonellusmitið alvarlega og hafi
mikla möguleika til að uppræta það.
fréttir
fróðleikur
skemmtun
Ert þú
áskrifandi?
Jöklarnir bráðna
Jöklarnir í Alaska bráðna svo ört að þeir valda meiri yfirborðshækkun
heimshafanna en nokkuð annað. Vísindamenn segja að næstum 10%
hækkunarinnar megi rekja til leysingavatns úr þeim. Bandaríska
vísindatímaritið Science segir að bráðnun Alaskajöklanna valdi 0,14 millimetra
yfirborðshækkun í höfunum á ári. Þessi niðurstaða var fengin með því að
fylgjast með 67 jöklum í Alaska á árunum 1950-1990.