Ægir - 01.05.2003, Blaðsíða 10

10
R A N N S Ó K N I R
Næsti leiðangur sem ungviði
þorsks og ýsu veiðist í er stofn-
mæling innfjarðarrækju að hausti
(SMGh) sem fer fram í september
og október. Þar er togað á föstum
togstöðvum í flestum fjörðum og
flóum við Norður- og Norðvest-
urland. Rækjuvarpan sem er not-
uð í leiðöngrunum er smáriðin
eða með 36 mm riðli í poka og
belg. Pokinn er svokallaður síðu-
poki. Á þessum tíma eru 0-
grúppu þorsk- og ýsuseiði orðin
botnlæg og veiðast því oft í tals-
verðu magni.
Næst verður 0-grúppu seiðanna
vart í stofnmælingu botnfiska að
hausti (SMH) sem er í október ár
hvert frá árinu 1995. Þar er notuð
fiskibotnvarpa með klæddum
poka með sama riðli og er í
rækjuvörpunni. Þessi leiðangur
nær yfir allt landgrunnið og
reyndar aðeins út fyrir það, því
hér er mikil áhersla lögð á að
meta stofnstærð ýmissa tegunda
sem halda sig á nokkru dýpi, t.d.
karfa og grálúðu. Að sama skapi
eru grunnslóðarstöðvar fremur
fáar og af þeirri ástæðu fæst að
jafnaði ekki mikið af ungþorski í
þessum leiðangri. Nokkuð fæst af
ungýsu í SMH en þar sem ekki
hefur unnist tími til að aldurslesa
ýsukvarnir úr þessum leiðöngrum
eru ekki til aldursskiptar vísitölur
fyrir ýsu úr SMH.
Fjórða könnunin þar sem
veiðist fiskur, sem nú er orðinn 1
árs, er stofnmæling innfjarðar-
rækju í febrúar (SMGv). Þetta er
svipuð könnun og SMGh nema
hér er notaður leggpoki en veru-
legur hluti eins árs þorsks sleppur
út um möskva hans, vegna þess
að möskvarnir haldast mun opn-
ari í drætti heldur en möskvar
síðupokans. Eins árs ýsa er aðeins
stærri en þorskurinn á sama aldri
og fæst þarafleiðandi fremur í
leggpoka en hann.
Í töflum 1 og 2 eru auk talna
úr seiðaleiðangri birtar fjöldavísi-
tölur 0-grúppu þorsks og ýsu í
rækjuleiðöngrum á fjörðum vest-
an og norðan lands allt frá árinu
1978. Árin 1978-1987 voru firð-
irnir þó aðeins fjórir; Arnarfjörð-
ur, Ísafjarðardjúp, Húnaflói og
Öxarfjörður. Frá og með 1988
voru togstöðvarnar staðlaðar og
voru eftir það þær sömu ár eftir
ár. Skagafjörður bættist við árið
1988 og loks Skjálfandi árið
1990. Frá og með árinu 1988 var
einnig farið að flokka eldri þorsk
og ýsu í stærðarflokka sem svara
til aldursflokkanna eins og
tveggja ára. Í þessum rækjukönn-
unum er magn núll og eins árs
þorsks og ýsu vel ákvörðuð, en 2
ára lakar þar sem lengdardreifing
er farin að renna saman við eldri
aldurshópa. Í öllum öðrum könn-
unum sem hér er vitnað til, liggja
hins vegar nákvæmar aldursgrein-
ingar til grundvallar.Vísitölurnar
í rækjukönnununum eru fjöldi
fisks á togtíma eftir stærðarflokk-
um sem svara til aldursflokka.
Vísitalan á hverju ári er útreiknuð
sem meðaltal allra fjarðanna og er
það vegið með flatarmáli athug-
unarsvæðis á hverjum firði.
Fimmta könnunin er stofnmæl-
ing botnfiska að vori (SMB) sem
farinn hefur verið ár hvert frá
1985. Hér er notað sama veiðar-
færi og í SMH. Togstöðvar eru
einnig margar hverjar þær sömu,
en í SMB eru svokallaðar djúp-
stöðvar þó mun færri en stöðvar á
landgrunninu ofan 300 m dýptar
mun fleiri.
Síðar á æviskeiðinu veiðist
þorskurinn svo áfram í öllum
þessum leiðöngrum nema í seiða-
leiðangrinum. Fram að 2 ára aldri
fást því samtals 11 vísitölur á
stærð hvers þorskárgangs, þrjár
sem 0-grúppa, fjórar sem 1 árs
fiskur og fjórar sem 2 ára fiskur.
Aldursskiptar vísitölur þorsks og
ýsu úr seiðaleiðangri, SMGh og
SMGv eru birtar í töflum 1 og 2
en vísitölur úr SMH og SMB er
að finna í fjölriti Hafrannsókna-
stofnunarinnar nr. 88 (2002). Í
töflum 1 og 2 eru til fróðleiks
einnig sýndar vísitölur þorsks og
ýsu sem eru eldri en 2 ára (3+).
Nánari greining á þeim tölum
verður þó að bíða betri tíma.
Á mynd 1 eru sýndar togstöðv-
ar í öllum könnunum sem vitnað
er til í þessari grein. Svo sem sjá
má ná rækjukannanirnar yfir til-
tölulega lítil svæði miðað við hin-
ar kannanirnar. Stöðvanetið er aft-
ur á móti mjög þétt þar.
Allar tölur úr ofangreindum
leiðöngrum eru einungis vísitöl-
ur, þ.e. þær gera okkur kleift að
bera saman fjölda fiska milli ára,
en segja ekki til um heildarfjölda
fiska sem í sjónum er. Hafrann-
sóknastofnunin gerir hinsvegar
árlega úttekt á fiskstofnum í
kringum landið (Hafrannsókna-
stofnunin 2002), þar sem aldurs-
greind gögn úr afla eru notuð til
að meta heildarfjölda ýmissa fisk-
Heiti Seiðal. SMGh SMB SMGv SMGh SMGv SMGh SMGv SMGh
0-gr. 0-gr. 1 árs 1 árs 1 árs 2 ára 2 ára 3+ 3+
1978 116 455,6
1979 11 90,0
1980 64 222,9
1981 12 257,4
1982 2 77,5
1983 25 25,2
1984 71 112,3
1985 51 522,1 28,2
1986 19 215,8 124,0
1987 4 343,5 22,2
1988 19 333,9 15,8 2,9 3,6 3,9
1989 23 290,9 10,6 37,0 4,1 0,0 10,2 0,0 16,6
1990 21 411,3 70,5 36,3 25,4 1,2 6,3 0,1 4,5
1991 5 165,8 89,7 59,2 200,3 0,7 15,4 1,2 6,9
1992 5 54,1 18,1 20,0 16,2 7,5 140,3 2,2 37,7
1993 20 173,0 30,2 5,6 2,5 0,0 50,3 4,1 22,2
1994 11 72,5 56,6 17,1 2 0,2 6,0 1,0 11,3
1995 22 166,3 35,4 1,3 0,4 0,0 5,3 1,2 7,9
1996 12 103,6 91,8 22,6 7,9 0,0 2,0 0,2 22,1
1997 26 186,0 8,7 10,7 1,3 1,2 6,0 3,6 8,4
1998 95 357,7 23,8 35,2 50,2 1,1 5,0 7,9 11,9
1999 320 298,5 82,9 105,3 56,6 7,3 30,9 3,6 7,4
2000 163 458,9 62,7 264,2 181,7 19,9 94,8 12,0 47,4
2001 22 97,9 81,4 402,1 238,1 21,1 148,6 52,0 80,7
2002 630 236,4 21,7 16,5 101,4 42,1 228,3 35,7 129,2
2003 496,6 14,0 189,0
Tafla 2. Aldursskiptar fjöldavísitölur ýsu í seiðaleiðöngrum og rækjustofnmælingum.
Skammstafanir eru skýrðar í texta. Ártölin eiga við árið þegar árgangurinn er mældur.