Ægir - 01.09.2003, Blaðsíða 12

12
L A N D H E L G I N
Kolbeinsey er 74 kílómetrum
norðnorðvestur af Grímsey.
Skemmsta leið til lands er um
105 km. Kolbeinsey er á
grunnsjávarpalli þar sem dýpið
er minna en 100 m á allstóru
svæði. Austan og vestan eyjar-
innar er tiltölulega bratt niður
á 300 - 400 m dýpi en í stefnu
hryggjarins til norðurs og suð-
urs er lítið eitt grynnra.
Vitað er að á undanförnum
árum hefur Kolbeinsey stöðugt
verið að gefa eftir undan ágangi
sjávar. Árið 1985 var eyjan mæld
um 40 metrar frá VNV til ASA
og álíka löng frá NNA til SSV.
Síðan hefur Kolbeinsey minnkað
verulega og árið 1989 var steypt-
ur þyrlupallur á eynni og svo
virðist sem þetta stóra
steypuflykki hafi haldið henni
saman síðustu árin.
Samið um Kolbeinsey
árið 1997
Hér á árum áður gegndi Kol-
beinsey gríðarlega mikilsverðu
hlutverki varðandi íslenska land-
grunnið, enda var hún grunnlínu-
punktur sem tryggði Íslending-
um mun stærra hafsvæði en ella í
norður. Eftir að Íslendingar færðu
út landhelgina í 200 mílur árið
1975 var Kolbeinsey ásteytingar-
steinn milli Íslands og Grænlands
vegna þess að Íslendingar ákváðu
í kjölfarið að nota Grímsey og
Kolbeinsey sem viðmiðunar-
punkta vegna miðlínu á þessu
hafsvæði, en Danmörk gerði fyrir
hönd Grænlands fyrirvara við
þessa ákvörðun. Þessi ágreining-
ur var loks til lykta leiddur árið
1997 þegar Halldór Ásgrímsson,
utanríkisráðherra, Niels Helveg
Petersen, utanríkisráðherra Dan-
merkur, og Jonathan Motzfeldt,
formaður grænlensku landsstjórn-
arinnar, rituðu undir samkomu-
lag um afmörkun hafsvæðisins
milli Íslands og Grænlands. Þetta
samkomualg fól í sér viðurkenn-
ingu á fullum áhrifum Grímseyj-
ar við afmörkun landgrunnsins,
en hafsvæðið umdeilda vegna
Kolbeinseyjar skiptist þannig að
Íslendingar fengu 30% í sinn
hlut og Grænlendingar 70%.
Jafnframt var ákvörðuð miðlína
milli Íslands og Grænlands.
Þyrlupallurinn stendur af sér
ágang sjávar
Á undanförnum árum hefur
stöðugt brotnað úr Kolbeinsey og
jarðvísindamenn hafa talið að eyj-
an muni með tímanum hverfa al-
veg í hafið. Sæmundur Ólason,
trillukarl í Grímsey, segist hafa
farið að Kolbeinsey í sumar og
hann geti ekki séð að neinar telj-
andi breytingar hafi orðið á eynni
frá síðasta ári. "Mér sýnist að
þyrlupallurinn haldi eynni í raun
saman," segir Sæmundur og telur
að Kolbeinsey muni verða eyð-
ingaröflunum að bráð áður en
langt um líður. "Ég hef ekki stór-
ar áhyggjur af því þótt hún hverfi
í sjóinn. Eftir að samið var við
Dani og Grænlendinga um haf-
svæðið við Kolbeinsey hefur eyjan
ekki sömu þýðingu og áður í haf-
réttarlegu tilliti og sömuleiðis
held ég að engin hætta stafi af því
fyrir okkur sjófarendur þótt eyjan
hverfi,“ segir Sæmundur.
Hann segist hafa farið í land í
Kolbeinsey í fyrra og haft á brott
með sér tvo steina, sem hann
langaði til að eiga til minningar
um eyna ef hún hyrfi í hafið. Gott
var í sjóinn og hægt var að leggja
bátnum upp að klettunum. „Við
mældum dýptina alveg við eyna
og í ljós kom að hún var um átta
faðmar. Á áttunda áratugnum var
boði norðvestan við Kolbeinsey
sem við þurftum að passa okkur
að fara ekki upp á. Núna eru hins
vegar um fimm faðmar niður á
þennan boða. Þetta segir okkur
það að stöðugt brotnar úr berginu
þarna og ég tel að þrátt fyrir
þyrlupallinn muni eyjan hverfa
áður en langt um líður og ég
hygg að undirstöður Kolbeinseyj-
ar verði fljótar að gefa eftir,“ segir
Sæmundur Ólason.
Stöðugt verið að minnka
Árni Hjartarson, jarðfræðingur
hjá Íslenskum orkurannsóknum,
hefur rannsakað Kolbeinsey á
undanförnum árum. Hann segist
reyndar ekki hafa fylgst með
eynni núna allra síðustu árin,
enda megi segja að eftir að samn-
ingar náðust við Dani og Græn-
lendinga um hafsvæðið við Kol-
beinsey hafi menn á vissan hátt
Þyrlupallurinn
heldur
Kolbeinsey
saman
Steypan í pallinn var hrærð
um borð í varðskipinu Ægi og
síðan færð í tunnu yfir á
eyna.
Þáverandi samgönguráðherra, Steingrímur J. Sigfússon, með Hermanni Guðjónssyni,
siglingamálastjóra, í Kolbeinsey 22. júlí 1989.