Ægir - 01.10.2003, Blaðsíða 6

6
R I T S T J Ó R N A R P I S T I L L
Til þess að styrkja byggð á landsbyggð-
inni hefur lengi verið talað um nauðsyn
þess að flytja ríkisstofnanir út á land.
Fátt hefur þó verið jafn eldfimt í hinni
pólitísku umræðu og flutningur ríkis-
stofnana út fyrir höfuðborgina. Fullyrt
er að stofnanirnar verði að vera í nálægð
við aðrar stofnanir í stjórnsýslunni, sem
er auðvitað ekkert nema fyrirsláttur því
stórbættar samgöngur og fjarskipta-
tækni gerir það að verkum að fjarlægð-
ir eru afstæðar. Skemmst er að minnast
þess að allt ætlaði um koll að keyra
þegar Landmælingar Íslands voru flutt-
ar upp á Skaga um árið og það sama
gerðist þegar Byggðastofnun var flutt á
Sauðárkrók. Báðar þessar stofnanir eru
þó, að því er ég best veit, í fínu formi
og staðsetning þeirra utan höfuðborgar-
svæðisins skapar þeim síður en svo erf-
iðleika.
Þegar horft er yfir sviðið verður ekki
séð að margar ríkisstofnanir sem tengj-
ast sjávarútvegi séu á landsbyggðinni.
Upp í hugann kemur Verðlagsstofa
skiptaverðs á Akureyri og Rannsókna-
nefnd sjóslysa í Stykkishólmi. Þá er
Hafró með útibú úti á landi og sama
má segja um Rf og Siglingastofnun.
Höfuðstöðvar opinberra stofnana í sjáv-
arútvegi eru því í langflestum tilvikum
í Reykjavík og menn geta spurt sig
hvort það sé eðlilegt. Mitt svar er ein-
falt: Nei. Það er að sjálfsögðu ekkert
lögmál að því sem næst öll rannsókna-
starfsemi og stjórnsýsla sjávarútvegsins
þurfi að vera í borg Þórólfs. Eru borð-
leggjandi rök fyrir því að t.d. Sjómæl-
ingar Íslands séu í höfuðborginni, eða
Landhelgisgæslan, eða jafnvel Siglinga-
stofnun? Spyr sá sem ekki veit.
Kannski eru óhaggandi rök fyrir því að
öll þessi ríkisstofnanaflóra þurfi að vera
á sama punktinum, en þá væri líka
gaman að fá þau fram.
Til þess að flytja einhverja starfsemi
ríkisins út á land þarf fyrst og fremst
pólitískan vilja og þor, því eðlilega er
það alltaf svo að ef á að breyta því sem
verið hefur óbreytt í áratugi rísa allir
upp á afturlappirnar og mótmæla há-
stöfum.
Þetta flaug upp í huga mér þegar ég sá
að nokkrir þingmenn með Hjálmar
Árnason í broddi fylkingar lögðu á
dögunum fram tillögu til þingsálykt-
unar um að gera úttekt á kostum þes að
flytja höfuðstöðvar Landhelgisgæslunn-
ar til Suðurnesja. Það verður fróðlegt að
sjá hvort tillagan nær fram að ganga í
þinginu, en ég leyfi mér að efast um að
svo verði. Til þess er tregðan því miður
of mikil á flestum vígstöðvum.
Af tregðulögmálum
Óskar Þór Halldórsson, ritstjóri
Öflug fyrirtæki
draga vagninn
„Ég tel að fiskeldi geti átt framtíð hér
á landi í ljósi þess að grunngerð sjáv-
arútvegarins er allt önnur í dag en hún
var á níunda áratugnum. Nú eru það
öflug sjávarútvegsfyrirtæki sem draga
vagninn og hafa alla forystu um upp-
byggingu þessa atvinnuvegs en ekki
hið opinbera eins og áður var í allt of
ríkum mæli. Hið opinbera mun þó hafa
hlutverki að sinna, þannig kappkostum
við í sjávarútvegsráðuneytinu að hafa
forystu um að móta meginstefnu og
setja atvinnugreininni trausta regluum-
gjörð í nánu samstarfi við greinina
sjálfa. Hitt er ekki síður mikilvægt að
hið opinbera stuðli að uppbyggingu
þekkingar á þessu sviði. Þar munu
styrkir úr AVS-rannsóknasjóðnum reyn-
ast mikilvægir, auk starfsemi þeirrar
sem fram fer á vegum Rannsóknastofn-
unar fiskiðnaðarins, Hafrannsókna-
stofnunarinnar svo og öðrum stofnun-
um.“
(Árni Mathiesen, sjávarútvegsráðherra, á aðal-
fundi Rannsóknastofnunar fiskiðnaðarins)
Vaktstöð siglinga út á land
„Dæmi um verkefni sem hægt er að
flytja er Vakststöð siglinga sem taka á
til starfa um áramótin. Mörg tækifæri
hafa ekki verið nýtt til að flytja nýjar
stofnanir hvað þá verkefni til stofnana
sem fyrir eru á stöðunum eins og
Skattstofa, sýslumannsembætti o.fl.
Það fer ekki framhjá neinum að mikil
uppbygging er í Reykjavík í tengslum
við opinbera þjónustu. Ég sá í blaði um
daginn að í Borgartúninu einu sem
hefur verið að byggjast upp á síðustu
árum eru rúmlega 2.000 manns að
störfum í skrifstofubyggingum þar og
meirihlutinn á vegum ríkisins. Enda eru
63% opinberra starfa í Reykjavík þó þar
búi rétt rúmlega 40% landsmanna. Í
sjálfu sér er ekkert óeðlilegt við að
flest opinber störf séu í höfuðborginni
okkar en það er jafneðlilegt að hluti
þeirra og hluti af fjölgun þeirra komi
til skilgreindra byggðakjarna eins og
Ísafjarðarbæjar.“
(Halldór Halldórsson, bæjarstjóri í Ísafjarðar-
bæ, á ráðstefnunni „Byggðaþróun og sam-
keppnishæfni“)
Vandasamt verk
„Það tekur langan tíma að byggja upp
nýja markaði fyrir sjávarafurðir og það
er vandasamt verk. Það er ekki nóg að
veiða fiskinn, það þarf líka að selja
hann.
Menn tala um að
það sé ekkert mál
að auka útflutning
á ferskum fiski.
Málið er hins vegar
ekki svona einfalt.
Það tekur tíma að
vinna nýja markaði
fyrir ferskan fisk og
við Íslendingar
verðum að gæta okkar að lækka okkur
ekki of mikið í verði fyrir ferska fisk-
inn. Það hefur hins vegar gerst að
stóru framleiðendurnir hérna heima
hafa verið að koma í auknum mæli inn
á ferskfiskmarkaðina og þeir hafa lækk-
að sig í verðum.“
(Jón Steinn Elíasson, framkvæmdastjóri
Toppfisks, á aðalfundi Samtaka fiskvinnslu
án útgerðar)
U M M Æ L I
Jón Steinn Elías-
son.