Ægir - 01.10.2003, Blaðsíða 24

24
Æ G I S V I Ð TA L I Ð
farandi formaður LÍÚ, að Landssambandi smábáta-
eigenda hefði tekist vel upp í að skapa þá ímynd af
smábátaútgerð að hún væri trillukarl á lítilli trillu
með eina handfærarúllu. Þessi mynd af smábátaút-
gerð taldi Kristján hins vegar vera alranga því marg-
ir útgerðarmenn smábáta hafi yfir að ráða gríðarlega
öflugum bátum sem veiði mörg hundruð tonn af
fiski á ári. Um þessa gagnrýni Kristjáns segir Örn
Pálsson:
„Útgerðarmaður sem getur gert út smábát er mjög
eftirsóknarverður í þjóðfélaginu vegna þess að hann
þarf að búa yfir þekkingu á öllum hlutum og geta
lagað sig að því að fara á sjóinn nánast á öllum tím-
um sólarhringsins. Hann þarf að vera fiskinn, hafa
góða innsýn í veðurfræði, vera útsjónarsamur í
rekstri og hafa yfir að ráða góðri þekkingu á mark-
aðsmálunum á hverjum tíma, svo eitthvað sé nefnt.
Þessir menn eru bakland Landssambands smábáta-
eigenda, þeir eru ímynd okkar. En við höfum einnig
innan okkar vébanda trillukarla sem fara út á sínum
bátum með eina eða tvær handfærarúllur. Þetta út-
gerðarmynstur vilja Íslendingar ekki eyðileggja. Bar-
átta stórútgerðarmanna fyrir því að brjóta það niður
er algjörlega vonlaus, en ég fagna því út af fyrir sig
að þeir skuli ennþá vera að lemja hausnum við stein-
inn í þessum efnum, því það eykur á vinsældir smá-
bátaútgerðarinnar. Ímynd hennar meðal landsmanna
er mjög góð. Í Gallupkönnun fyrir nokkrum árum
kom fram að yfir 80% þjóðarinnar voru mjög jákvæð
í garð smábátaútgerðar og velvildin var hlutfallslega
meiri hér á höfuðborgarsvæðinu.“
Kvótaeigendur
Örn tekur ekki undir að eigendur smábáta sem veiði
fleiri hundruð tonn á ári og sæki aflann út á sömu
mið og stóru togskipin, séu í raun stórútgerðarmenn.
„Það er allt annað að vera með stórútgerð og litla
báta en að vera með stórútgerð og ofurskip sem geta
eytt fiskistofnunum. Fólk telur að þessi stóru skip
geti eytt fiskistofnunum, en aftur á móti dettur eng-
um í hug að smábátarnir eyði fiskistofnunum. Við
skulum ekki gleyma því að veður og fiskgengd á
grunnslóð takmarkar sókn smábátanna. Þeir fara út
að morgni og landa afrakstri dagsins að kveldi. Sem
betur fer eru innan okkar raða menn sem hafa þá
hæfileika að geta fiskað mörg hundruð tonn á ári.
Margir þessara manna hafa byrjað sína sjómennsku á
smábátum, farið yfir á stærri skipin og verið þar
stýrimenn og skipstjórar og snúið síðan aftur í smá-
bátaútgerðina.“
- Eru margir af þessum smábátaútgerðarmönnum
ekki stórkvótaeigendur?
„Jú, margir eiga töluverðan kvóta.“
- Það er þá ekki bara hægt að segja að stórkvóta-
eigendur séu innan vébanda LÍÚ?
„Nei, enda lít ég ekki neikvætt á „kvótaeign“.
Þjóðin á fiskistofnana og hún vill að þeir séu nýttir á
jákvæðan hátt. Það er alveg sama við hvern er talað
hér úti á götu, allir vilja að smábátarnir komi sem
mest að nýtingu fiskistofnanna, vegna þess að menn
telja að því fylgi minni áhætta en veiðum stóru skip-
anna.“
Útflutningur á ferskum fiski
„Við höfum einnig sýnt fram á það á undanförnum
árum að útflutningsverð á ferskum fiski er mun
hærra en á sjófrystum fiski. Við höfum verið að sjá
hvernig stórútgerðin hefur verið að færa sig í aukn-
um mæli yfir á markaði fyrir ferskan fisk, sem und-
anfarin ár hefur verið að byggjast upp í gegnum
veiðar smábáta. Fiskútflytjendur, sem hafa flutt út
ferskan fisk undanfarin ár, segja mér að ákveðin upp-
lausn sé núna á ferskfiskmörkuðum vegna þess að
stórútgerðirnar eru farnir að bjóða niður verð. Þetta
er afar neikvætt og endurspeglar þá veikleika okkar
Íslendinga að erlendir fiskkaupendur geti keypt
sömu vöruna af mörgum aðilum. Þetta gerir það að
verkum að kaupendur geta stillt seljendum hér
heima upp við vegg og keyrt niður verð. Auðvitað
má segja sem svo að menn eigi ekki að hafa einka-
leyfi á ákveðnum mörkuðum, en ég er engu að síður
á því að skynsamlegast sé fyrir þjóðina að aðilar sem
hafa unnið sér fótfestu á ákveðnum mörkuðum séu
látnir í friði með þá og nýir aðilar sem eru í sömu
framleiðslu verði þá að vinna nýja markaði. Það er
grátlegt að horfa upp á það núna þegar verið er að
auka veiðiheimildir í ýsunni, að þá skuli vera fár á
ýsumörkuðunum. Það segir mér að seljendur sjávar-
afurða hafa ekki unnið sína heimavinnu við að undir-
búa markaðinn fyrir aukið magn. Ég á von á því að
sama staða gæti komið upp ef þorskkvótinn yrði
skyndilega aukinn. Í stað þess að auka ýsukvótann í
70 þúsund tonn á yfirstandandi fiskveiðiári, tel ég að
betra hefði verið að hafa hann áfram í 55 þúsund
tonnum. Ég held að það sé alveg borin von að við
getum á skömmum tíma unnið okkur aukna hlut-
deild á mörkuðunum, sem eru fyrir yfirfullir af ýsu.“
Núningur milli LS og LÍÚ
Ef horft er til baka hefur verið linnulaus núningur
milli forsvarsmanna Landssambands smábátaeigenda
og LÍÚ-forystunnar. Hver er ástæðan fyrir því?
„Það er dálítið erfitt að segja til um það,“ svarar
Örn. „Stórútgerðin lítur alltaf svo á að smábátarnir
séu að taka frá henni veiðiheimildir. Eins og stjórnun
fiskveiða er háttað í dag er það vissulega rétt að þeg-
Það er stundum gagnrýnt að menn séu að
selja sig út úr einu kerfinu og færa sig í
annað. Ég vil ekki gagnrýna menn fyrir það.
Frá aðalfundi Landssambands smábátaeigenda á Grand Hótel í
haust.
Mynd: Jón Sigurðsson.