Ægir - 01.11.2003, Blaðsíða 26

26
B L A Ð AU K I U M S J Á VA R Ú T V E G Á N O R Ð U R L A N D I
Guðbrandur Sigurðsson, framkvæmdastjóri Brims, segir að
fyrir tuttugu árum hafi heildarverðmæti íslenskra
sjávarafurða verið 10-15 milljarðar, en 128 milljarðar króna
á síðasta ári og hafi aldrei áður verið meiri. Að jafnaði var
12% vöxgur í útflutningi sjávarafurða á árunum 1983 til
1993 en á síðustu tíu árum var nokkur stöðnun í
úflutningnum, að sögn Guðbrandar. „Þetta er hluti af því
vandamáli sem við stöndum frammi fyrir í dag, okkur
vantar vaxtarsprota í sjávarútveginum.”
„Ef við horfum til þess hvað við ætlum að gera eftir tíu ár, þá
finnst mér nokkuð einsýnt að íslenskur sjávarútvegur mun
takast á við álíka verkefni og hann er að fást við í dag. Einnig
mun hann takast á við fiskeldi og tengd verkefni,
líftækniverkefni og erlend verkefni. Á síðasta ári fór af stað
vinna á vegum sjávarútvegsráðuneytisins þar sem rætt er um
aukin verðmæti sjávarfangs og sett af stað svokallað AVS-
verkefni. Sérfræðingar spá því að á næstu tíu til tólf árum muni
hefðbundinn sjávarútvegur vaxa úr 96 milljörðum í 128
milljarða. Fiskeldið vaxi úr 1 milljarði í 19 milljarða, en minni
vöxtur verði í líftækninni. Þá er því spáð að velta erlendra
verkefna sjávarútvegsins vaxi úr um 4 milljörðum króna í um
40 milljarða. Þetta þýðir að við erum að horfa til u.þ.b. 5%
meðalvaxtar á ári á þessu tímabili. Ég bendi á að þetta er ekki
mjög mikill vöxtur, hann er um það bil 3% umfram verðbólgu,
sem má ekki minna vera.
Við sjáum nýjar tegundir úr fiskeldi koma inn á okkar
hefðbundnu markaði, t..d. lax sem var ekki áberandi á okkar
helstu mörkuðum fyrir fimmtán árum. Við erum líka að sjá
tegundir á mörkuðum sem koma frá láglaunasvæðum í
heiminum. Á síðasta ári var til dæmis í fyrsta skipti meiri
neysla í Bandaríkjunum á tilapia en á þorski. Við erum líka,
sem kunngt er, í harðri samkeppni við fiskvinnslu í Kína.
Kostnaður við að senda fisk til Kína, vinna hann þar og koma
honum á okkar helstu markaði, er rétt rúmlega helmingur af
framleiðslukostnaði í hefðbundnum vinnsluhúsum hér á landi.”
Mörg brýn verkefni framundan
„Varðandi markaðinn, þá þurfum við að sjá sjávarútveginn
breytast úr því að vera framleiðsludrifnar fiskveiðar yfir í það að
vera markaðsdrifinn matvælaiðnaður. Ég tel að eitt af því
mikilvægasta sem bíður íslensks sjávarútvegs er að koma þessari
breytingu á. Hún er vissulega hafin, en menn eru misjafnlega
langt komnir með hana. En það er ljóst að neytendur á hinum
betur borgandi mörkuðum í heiminum vilja frekar ferskleika og
þægindi og þar höfum við ákveðið samkeppnisforskot.á
Kínverja. Til viðbótar þurfum við að sjá aukna hagræðingu,
bætta nýtingu fjármagnsins, aukna þekkingu og markvissara
þróunarstarf.”
Þurfum að auka framleiðnina
„Í landvinnslunni erum við að sjá sífellt stærri hluta
framleiðslunnar fara ferskan á markað, eða afurðir sem henta
sem hráefni í kælda fiskrétti. Við þurfum að tryggja aukna
framleiðni í landvinnslunni með auknum afköstum, bættri
nýtingu og minni tilkostnaði.
Varðandi sjóvinnsluna, þá þurfum við að sjá aukna vöruþróun
úti á sjó og aukna sérvinnslu. Þá þarf að leggja í auknar
fjárfestingar um borð í frystiskipunum og það er komið að því
að við verðum að ræða það við okkar sjómenn hvort ekki sé
eðlilegt að taka tillit til þess í hlutaskiptunum. Annars er að
mínu mati hætta á því að vinnslan úti á sjó verði enn einfaldari
en nú.
Í rækjunni höfum við átt í mikilli samkeppni við eldisrækju
og verð hefur lækkað. Ég tel að þessi samkeppni við
eldisrækjuna muni halda áfram og ef við ætlum að láta
rækjuiðnaðinn, eins og hann er í dag, lifa áfram er þörf á
samstilltu markaðsátaki fyrir okkar Norður-Atlantshafsrækju og
þá er ég að tala um allar þjóðir við Norður-Atlantshaf sem veiða
og vinna rækju.
Í uppsjávarfiskinum eru verðmæti fólgin í því að leggja meira
upp úr manneldisvinnslu. Það liggja líka sóknarfæri í því að
selja afurðir sem hafa fullan rekjanleika, það skiptir miklu máli
ef mjölið er síðan aftur notað í fiskeldi.”
Fiskeldið er spennandi svið
„Fiskeldið er auðvitað mjög spennandi svið. Við höfum aðgang
að miklu hráefni, þ.e. uppsjávarfiskinum sem gæti staðið undir
framleiðslu á 3-4.00.000 tonnum af þorski eða öðrum eldisfiski.
Í þessu felst virðisauki sem gæti legið einhvers staðar á milli 70-
80 milljarðar. Ég tel að slík framframleiðsluaukning á
verðmætri afurð eins og þorski eða laxi gæti örugglega búið til
allt að 2000 ný störf hér á landi og þau störf yrðu til úti á
landsbyggðinni.”
Guðbrandur Sigurðsson, framkvæmdastjóri Brims:
Sjávarútvegurinn verði
markaðsdrifinn matvælaiðnaður
Guðbrandur Sigurðsson, framkvæmdastjóri Brims.