Ægir - 01.11.2003, Blaðsíða 29

29
B L A Ð AU K I U M S J Á VA R Ú T V E G Á N O R Ð U R L A N D I
starfsmenntasjóða hafa sum fyrirtæki tekið við sér og staðið fyrir
átaki í þessum málum. En það hefur vantað stórlega á að fólk í
fiskvinnslunni hafi fengið að njóta þessarar auknu fræðslu. Þar
hafa mörg fyrirtæki staðið sig illa og haft lítinn sem engan
áhuga á að mennta starfsfólkið sitt.
Starfsfræðslunefnd fiskvinnslunnar hefur útbúið 40 stunda
námskeið fyrir fiskvinnslufólk og 8 stunda framhaldsnámskeið,
en mörg fyrirtæki hafa ekki sýnt nokkurn áhuga á að koma
þeim á og sárafá hafa haldið framhaldsnámskeiðið. Fyrirtækin
vilja heldur borga námskeiðsálagið og sleppa námskeiðunum.
Þarna er ekki bara við þá sem reka fyrirtækin að sakast, einnig
hefur áhugi fólksins verið mis mikill.
Metnaðurinn hjá sumum varðandi þessi námskeið hefur held-
ur ekki verið neinn t.d. lenti ég í því einu sinni að halda fjög-
urra tíma fyrirlestur á svona námskeiði um aðila vinnumarkað-
arins og aðeins tveir af tólf manna hópi kunni íslensku. Þannig
var haldið áfram í fjörutíu tíma og eftir þessa fjörutíu tíma voru
nemarnir útskrifaðir með kurt og pí sem sérhæfðir fiskvinnslu-
menn. Þetta er eitt af því ömurlegasta sem ég hef lent í og ég
held, og vona, að í dag mundi engum detta þetta í hug. Það er
að renna upp fyrir mönnum að með aukinni tæknivæðingu og
auknum kröfum er hverju fyrirtæki nauðsynlegt að mennta
starfsfólk sitt og auka ánægju þess í starfi.
Ég vil sérstaklega nefna Útgerðarfélag Akureyringa. Þar var
stofnaður ÚA-skólinn sem aðrir atvinnurekendur ættu að taka
sér til fyrirmyndar en sá skóli hefur verið rekinn í samstarfi við
Símenntunarmiðstöð Eyjafjarðar og Einingu-Iðju. Ég vildi
gjarnan, til dæmis, sjá Samherja og fleiri taka betur á þessum
málum en þeir gera í dag.”
Starfsöryggi fiskvinnslufólks
Björn segir að stækkun og samruni fyrirtækja geti gefið aukin
tækifæri, t.d. varðandi atvinnuöryggi fólks. Stöðugleiki sé fisk-
vinnslufólki jafn nauðsynlegur og öllu öðru verkafólki.
„Fiskvinnslufólk hefur í gegnum tíðina ekki setið við sama
borð og aðrir, hvað varðar starfsöryggi,” segir Björn. „Það má
búa við það, að vera sent heim ef ekki er nægilegt hráefni og fær
þá einungis greitt taxtakaup sem er hæst 96.000 krónur. Og
með fjögurra vikna fyrirvara geta fyrirtæki sent starfsmenn sína
á atvinnuleysisbætur, sem eru rúmar 77.000 krónur á mánuði.
Þetta óöryggi verður til þess að fólk sækist ekki eftir því að
vinna í fiski hjá þeim sem þetta iðka. Ef ég horfi á fyrirtækin
hér á Eyjafjarðarsvæðinu þá er ljóst að stækkun fyrirtækja hefur
aukið að miklum mun starfsöryggi fiskvinnslufólksins hér.
Því er ekki að leyna að aðrir staðir hér á Norðurlandi hafa
ekki verið eins lánsamir og við hér.”
Ekki nóg samráð
„Það er skoðun okkar að bónusinn sé alltof stór hluti af laun-
um fiskvinnslufólks og það sé með öllu óverjandi að hægt sé að
skerða laun þeirra með litlum fyrirvara og stundum tilbúnum
hráefnisskorti. Þá hafa einmitt komið fram athugasemdir frá
starfsfólki í fiskvinnslu um að ekki sé haft nóg samráð við það
um ákvarðanir sem teknar eru, meðal annars þegar fyrirtæki
ákveða að leggja niður starfsemina. Í mörgum tilvikum væri
hægt að draga úr slæmum afleiðingum ákvarðana af því tagi
með því að hafa meira samráð. Þannig vantar talsvert uppá sam-
félagslega samkennd fyrirtækja þegar erfiðar ákvarðanir eru
teknar. Varðandi fiskvinnslufólk sé ég á næstu árum, að verði
meiri sérhæfing og meiri kröfur gerðar um menntun og að æ
fleiri starfi við eftirlit. Ég er líka viss um að laun munu hækka
en það er nauðsynlegt til þess að störfin verði vinsæl.”
Neikvæð umræða um sjávarútveginn
Björn segir að því miður sé umræða um sjávarútveginn heldur
neikvæð og lítt til þess fallin að auka ásókn fólks í að hefja störf
í þessari atvinnugrein. „Það er eiginlega grátlegt að horfa upp á
að fyrirtæki geti með einu pennastriki lagt sveitarfélag í rúst en
staðið eftir með fullar hendur fjár. Og starfsfólkið, sem hefur
unnið hjá fyrirtækinu, kannski árum saman, er að missa allt sitt,
þar sem enga aðra atvinnu er að fá. Einnig er alltof algengt að
þeir sem ráða ferðinni koma því ekki nægilega vel til skila, hvað
þessi störf eru mikilvæg fyrir alla landsmenn.
Ég minnist orða Þorsteins Más hjá Samherja er hann tók við
verðlaunum úr hendi forseta Íslands í fyrra, þar sem hann bað
starfsfólkið sitt afsökunar á því að hafa ekki komið því betur til
skila út í þjóðfélagið hversu frábært starfsfólk hann hefði. Um-
ræðan um fyrirtækið úti í þjóðfélaginu væri neikvæð vegna
stærðar og mikilla kvótaeigna. Það er ekki líklegt að frystihús
verði það fyrsta sem ungu fólki dettur í hug að velja sér þegar
það fer út á vinnumarkaðinn þegar það heyrir talað um að eng-
inn vilji vinna í fiski. Jafnvel forstjórar fiskvinnslufyrirtækja
segja í útvarpi að það vilji enginn vinna í fiski En hér á okkar
svæði fullyrði ég að þeir sem vinna í frystihúsunum á Akureyri
og Dalvík séu með tekjuhærri félagsmönnum Einingar-Iðju. En
að baki liggur mikil vinna, mikið álag og slit á líkamanum með
tilheyrandi vöðvabólgu og eymslum.”
Draumur fiskvinnslumannsins
Samandregið segir Björn að draumur fiskvinnslumannsins sé
eftirfarandi:
„Meira atvinnuöryggi, meiri menntun, hærra kaup, jákvæðara
hugarfar úti í samfélaginu og ekki síst gott fiskveiðistjórnunar-
kerfi, sem geri það að verkum að allur afli verði unninn hér á
landi.Þá er framtíðin björt og þá er í lagi að vakna.”
Úr fiskvinnslu Samherja á Dalvík.