Ægir - 01.11.2003, Blaðsíða 32

32
B L A Ð AU K I U M S J Á VA R Ú T V E G Á N O R Ð U R L A N D I
„Staða sjómanna og tækifæri nú á tímum og til framtíðar
ráðast einfaldlega af því hvernig til tekst að höndla ógnina
sem steðjar að sjómannsstarfinu. Stærsta ógn sjómanns-
stéttarinnar og sjávarútvegsins um þessar mundir vil ég
skilgreina sem heimatilbúin vandamál, en það er ímynd
greinarinnar og skortur á skilningi og vilja til þess að bæta
úr þessu,” segir Árni Bjarnason, formaður Skipstjóra- og
stýrimannafélags Norðlendinga og forseti Farmanna- og
fiskimannsambands Íslands.
„Sé fjallað um sjávarútveg í ræðu og riti, þá er undantekning
ef sú umfjöllun er ekki á neikvæðum nótum. Sú mynd sem
dregin hefur verið upp í fjölmiðlum fyrir þá kynslóð sem nú er
að vaxa úr grasi, er ekki gæfuleg og þar af leiðandi fullkomlega
eðlilegt að það sé ekki ofarlega í huga þessa unga fólks að starfa
til lengri tíma ef það menntar sig til starfa á sviði sjávarútvegs.
Að stórum hluta er orsök vandamálsins sú að stjórnvöld hafa
dregið lappirnar í að sníða af lögum og reglum um stjórn fisk-
veiða þá vankanta sem hafa síðan orðið uppsprettan að bróður-
parti þeirrar neikvæðu umræðu sem alltof lengi hefur tröllriðið
þjóðfélaginu. Hagsmunaaðilar innan greinarinnar hafa aukin-
heldur verið óþreytandi við að níða skóinn hver af öðrum.”
Ein kennitala
Og Árni nefndi dæmi: „ Mér finnst það t.d. hreinasta hörmung
að síðustu tíu árin hafi einn og sami útgerðarmaðurinn, ef hann
kærði sig um, getað hætt að gera út, sagt áhöfninni upp störfum
og í framhaldinu boðist til að leigja körlunum bátinn og kvót-
ann. Það er líka að mínu mati algjörlega ástæðulaust að málum
sé þannig háttað að eitt stórfyrirtæki, sem samanstendur af
mörgum dótturfyrirtækjum eða jafnvel dótturdótturfyrirtækj-
um, skuli tjalda óteljandi kennitölum, sem eru þar með skil-
greind hjá opinberri stofnun eins og Fiskistofu sem óskyldir að-
ilar sem leiðir síðan af sér að það er ekki vinnandi vegur að sjá
hve stór hluti af þeim 342.000 tonnum sem flutt voru á milli
skipa í eigu óskyldra aðila á síðasta fiskveiðiári eigi sér eðlilegar
skýringar eður ei. Mig langar til að varpa fram þeirri spurningu
hvað það er sem stendur í vegi fyrir að stórfyrirtæki í útgerð,
sem eru að flytja til aflamark sem nemur þúsundum tonna, geti
verið með eina kennitölu þannig að allar tilfærslur væru þar
með skilgreindar sem flutningur aflamarks milli skipa sömu út-
gerðar. Ég tel að með því móti væri hægt að sjá svart á hvítu
umfangið á þeim þætti sem dapurlegast er að viðgengst enn í
kerfinu, þ.e.a.s. þætti leiguliða þar sem reksturinn er einungis
mögulegur með því að hlunnfara sjómenn sem hlut eiga að
máli.”
Of mikil samþjöppun þýðir of mikil völd
Og Árni hélt áfram: „Númer eitt tel ég að endurskoða verði frá
grunni þá aðferðarfræði sem notuð er til að kveða upp úr með
hámarkshlutdeild sjávarútvegsfyrirtækja á aflaheimildum, bæði
í einstaka fisktegundum og heildaraflahlutdeild í þorskígildum
talið. Ég hef að undanförnu reynt að fá einhverja mynd á hvern-
ig þessum málum er varið í raun og veru, án nokkurrar niður-
stöðu annarrar en þeirrar að miðað við þær vinnureglur sem
starfsmönnum Fiskistofu er ætlað að starfa eftir, er ekkert sjávar-
útvegsfyrirtæki komið upp í það þak eða hámark sem tíundað er
í lögunum. Allir sem til þekkja vita að raunveruleikinn er allt
annar og raunveruleg yfirráð eða eign eins fyrirtækis í ákveðn-
um fisktegundum að teknu tilliti til minnhluta aðildar þess í
fjölda annarra fyrirtækja, er dóminerandi og langt yfir þeim
mörkum sem miðað er við. Fylgi hugur máli af hálfu stjórn-
valda þyrfti algjöra uppstokkun á þeim reiknireglum sem not-
aðar skulu til að kveða upp úr með aflahlutdeild einstakra fyrir-
tækja.
Of mikil samþjöppun aflaheimilda leiðir af sér of mikil völd
sem aftur leiðir af sér að þeim sem völdin eru fengin hættir til
þess að misnota þau. Þetta virðist vera það þema sem blívur í
þjóðfélaginu, ekki bara í útgerð heldur ekki síður í fjölmiðla-
heiminum, versluninni og bönkunum. Raunveruleg gagnsæ
grunnregla þar sem 10% hámarkshlutdeild útgerðarfyrirtækis
hérlendis væri lögfest, myndi leggja grunninn að lýðræðislegra
þjóðfélagi og betra mannlífi á Íslandi í dag,” segir Árni Bjarna-
son.
Árni Bjarnason, forseti Farmanna-
og fiskimannasambandsins:
Stærsta ógnin
er heimatilbúin
vandamál
Árni Bjarnason, forseti Farmanna- og fiskimannasambandsins.
Fundarmenn hlýða á fróðlega umræðu. Á myndinni eru m.a. Valdimar
Bragason, bæjarstjóri í Dalvíkurbyggð, Árni Bjarnason, forseti Farmanna- og
fiskimannasambandsins, og Guðmundur Tulinius, framkvæmdastjóri
Slippstöðvarinnar á Akureyri.