Ægir - 01.11.2003, Blaðsíða 46

46
N Ý B Ó K
Út er komin mikil bók að
vöxtum um Grímsey í ritstjórn
Helga Daníelssonar þar sem
ábúendum í eynni frá 1890 eru
gerð ítarleg skil, auk þess sem
fjallað er um atvinnu- og
menningarsögu eyjarinnar.
Bókina prýða um ellefu hund-
ruð ljósmyndir.
Í bókinni skrifar Haraldur Jó-
hannsson á Borgum í Grímsey,
sem nú er búsettur í Reykjavík,
kafla um sögu fiskveiða og
–vinnslu í Grímsey. „Að mínu
mati er þessi samantekt Haraldar
alveg stórmerkileg. Þarna kemur
fram að árið 1883 urðu þáttaskil í
sjávarútveginum í Grímsey þegar
eyjarskeggjar fóru að salta fisk.
Áður verkuðu Grímseyingar
skreið, en með samningi við
Húsavíkurkaupmenn fóru þeir að
salta,” segir Helgi Daníelsson.
Það er margháttaður merkileg-
ur fróðleikur í bókinni um fisk-
veiðar Grímseyinga í gegnum
tíðina. Meðal annars kemur þar
fram að í 150 ár hefur enginn
Grímseyingur farist við sjósókn.
Þetta er mikil gæfa samfélags,
sem byggir alla sína afkomu á því
að sækja sjóinn á minni bátum.
Ómetanlegar ljósmyndir frá
Bandaríkjunum
Uppistaðan í bók Helga Daníels-
sonar er ábúendatal fyrir Grímsey.
Gerð er grein fyrir öllu því fólki
sem hefur búið í eynni frá 1890
til dagsins í dag.. „Bókin er fyrst
og fremst um gamla tímann. Ég
hef safnað saman skriflegum
heimildum um lífið í Grímsey og
helstu þáttum í atvinnusögunni,
þ.m.t. hafnargerð. Einnig er fjall-
að um samgöngusögu eyjarinnar,
til dæmis birti ég myndir af öll-
um bátum og skipum sem hafa
siglt milli lands og eyjar í hund-
rað ár. Bókin er ekki sagnfræðirit
í eiginlegum skilningi þess orðs,
heldur vil ég skilgreina hana sem
alþýðufróðleik.
Ég gróf upp stórmerkilegar
myndir í safni Willard Fiske, vel-
gjörðarmanns Grímseyinga, úti í
Bandaríkjunum sem voru teknar
árið 1902 í Grímsey. Meðal ann-
ars voru þarna skemmtilegar
myndir af Grímseyingum og
mynd af bæ í eynni sem fór í eyði
árið 1910. Það kom í ljós að nöfn
Grímseyinganna voru öll skráð og
því eru þessar myndir mikill og
dýrmætur fengur. Margir hafa
aldrei séð þessar myndir áður. Til
dæmis voru menn að sjá forfeður
sína þarna í fyrsta skipti,” segir
Helgi.
„Líf eftir lögguna”
Helgi Daníelsson var hér á árum
áður þekktastur sem landsliðs-
markvörður í knattaspyrnu og
síðar starfaði hann sem rannsókn-
arlögreglumaður. Eftir að hann
settist í helgan stein, eins og það
er kallað, hefur áhugamálið,
grúskið, hins vegar tekið hann
föstum tökum. Hann hefur tekið
saman og gefið út niðjatöl í nafni
sinnar eigin bókaútgáfu, Akra-
fjallsútgáfunnar, og fleiri slík rit
eru í vinnslu. Þá segist hann núna
vera að hefja ritun bókar um sögu
knattspyrnunnar í hans gamla
heimabæ, Akranesi og von er á
annarri bók eftir áramót um
Grímsey, sem hugsuð er fyrir
ferðafólk, þar sem verður að finna
almennar upplýsingar í máli og
myndum um eyna á fjórum
tungumálum; ensku, íslensku,
þýsku og frönsku. „Blessaður
vertu, það er líf eftir lögguna,”
segir Helgi og hlær. En bætir svo
við. „En kannski má segja að það
sé bölvuð della að vera að þessu.
Og þó, af hverju ekki að gera það
sem maður hefur gaman af?” spyr
Helgi og svarar sjálfum sér um
leið.
Menningarsamfélag
Það er engin tilviljun að Helgi
Daníelsson skyldi ráðast í þetta
viðamikla en þarfa verk. „Ég er
ættaður úr Grímsey og var þarna
þegar ég var tólf ára gamall. Móð-
urforeldrar mínir, Helgi Ólafsson
og Guðrún Sigfúsdóttir, bjuggu á
Borgum. Móðir mín, Guðlaug
Helgadóttir, fæddist raunar í
Hrísey, en ólst upp í Grímsey og
taldi sig alltaf vera Grímseying
Grímey er og hefur verið alveg
stórmerkilegt menningarsamfé-
lag. Til dæmis get ég nefnt að um
tíma voru þar gefin út fjögur
handskrifuð blöð. Fyrir stuttu
fann ég frumritið að einu þessara
blaða sem heitir „Ellefti nóvem-
ber,” segir ritstjórinn og bókaút-
gefandinn Helgi Daníelsson.
Alþýðufróðleikur um Grímsey
Óli Óla fangar þann
gula.
Í bókinni er margháttaður fróðleikur um Grímsey.