Ægir - 01.06.2003, Blaðsíða 6
6
P I S T I L L M Á N A Ð A R I N S
Í aðdraganda alþingiskosninganna sl.
vor var í raun ótrúlega lítil umræða
um Evrópusambandið og stöðu Ís-
lands á næstu misserum og árum
gagnvart sambandinu. Samfylkingin
hafði raunar boðað fyrir nokkru að
ESB-málið yrði það stærsta í kosning-
unum, en af því varð þó ekki, hvernig
sem á því stendur. Og forystumenn
Framsóknarflokksins tóku líka þann
púlsinn að gera ESB-málið ekki að
kosningamáli, þó svo að formaður
flokksins hafi að því er virðist færst
nær Evrópusambandsgáttinni en
margur annar.
Nú er það svo að það eru miklar
hræringar innan Evrópusambandsins
og við Íslendingar verðum að fylgjast
náið með því sem þar er að gerast. Á
sama tíma og Austur-Evrópuríki eru
eitt af öðru að fara inn í ESB stöndum
við Íslendingar á hliðarlínunni og það
sama gera raunar Norðmenn einnig.
Tvær af stærstu fiskveiðiþjóðum við
norðanvert Atlantshaf. Með reglulegu
millibili kviknar umræða um ESB og
sjávarútveg og hvernig Norðmenn og
Íslendingar standi að vígi utan eða
innan sambandsins. En umræðan hef-
ur vart verið komin á flug þegar hún
hefur dáið aftur. Þó brá svo við að
óvenju mikið var fjallað um þennan
málaflokk eftir komu Franz Fischlers,
sem fer með sjávarútvegsmál í fram-
kvæmdastjórn ESB, til Íslands um
daginn. Mogginn skrifaði leiðara um
málið og leiðaraopnan var nokkrum
dögum síðar uppfull af greinum með
og á móti ESB-aðild. Eins og við
mátti búast fer umræðan í rammpóli-
tískan farveg og menn leggja út af
orðum Fischlers eins og þeir vilja.
Auðvitað er þetta bullandi póli-
tískt mál. Núverandi ríkisstjórn hefur
það klárlega ekki á sinni stefnuskrá að
færa Ísland nær Evrópusambandinu -
í það minnsta ekki Sjálfstæðisflokkur-
inn. Framsóknarflokkurinn er greini-
lega á báðum áttum. Samfylkingin
vill aðildarviðræður, Vinstri-Grænir
sjá rautt þegar minnst er á ESB og
Frjálslyndir eru við núverandi aðstæð-
ur andvígir aðild að ESB. Þó voru eft-
irtektarverð ummæli Guðjóns Arnar,
formanns Frjálslyndra, í Fiskifréttum
15. ágúst þar sem hann ítrekar að
ekki sé á sinni stefnuskrá sem stendur
að ganga í ESB, en þegar horft sé
fram á veginn megi þó telja líklegt að
„til þess dragi að við förum inní
bandalagið fyrr en síðar.“ Og Guðjón
Arnar bætir við í greininni í Fiski-
fréttum: „Svo gæti farið að samnings-
staða okkar gagnvart ESB að því er
fiskveiðar varðar verði okkur mjög
hagkvæm á næstu árum. Sú samn-
ingsstaða er að mínu viti óháð því
hvort við göngum í ESB en þeir
samningar sem gerðir yrðu gætu
vissulega auðveldað þá vegferð síðar
meir ef til kæmi. Sú staða getur auð-
vitað komið upp að Norðmenn vilji
inn í ESB og þá verður staða okkar
verulega önnur. Vegna okkar eigin
hagsmuna eru miklar líkur til þess að
við verðum að endurskoða stöðu okk-
ar og jafnvel verða Norðmönnum
samfara í ESB þegar þar að kemur.“
Í umræðunni er jafnan lögð áhersla
á að þetta mál snúist fyrst og fremst
um hérlendan sjávarútveg og yfirráð
yfir auðlindunum við Ísland - ekki
megi framselja stjórnun nýtingar
fiskistofnanna við Ísland til Brussel.
Umræðan er óljós. Andstæðingar ESB
mála skrattann á vegginn, stuðnings-
menn sjá roðann í austri. Fólk á erfitt
með að mynda sér skoðun út frá áróð-
urskapphlaupi andstæðinga og stuðn-
ingsmanna Evrópusambandsins. Ann-
að slagið gerir Gallup síðan skoðana-
kannanir um afstöðu fólks til inn-
göngu í Evrópusambandið og svörin
eru til skiptis já og nei, eftir því
hvernig liggur á fólki þann daginn
sem könnunin er gerð.
Norðmenn sveiflast líka fram og
til baka í afstöðu sinni til Evrópusam-
bandsins. Þeir hafa ítrekað verið and-
snúnir aðild að Evrópusambandinu,
en svo virðist sem afstaða þeirra sé
eitthvað að breytast. Hugsanlega er
unga fólkið í Noregi hlynntara aðild
að ESB en þeir eldri, sem hafa m.a.
verið á móti Evrópusambandinu
vegna hagsmuna Norðmanna í sjávar-
útvegi. Staðreyndin er hins vegar sú
að sjávarútvegurinn hefur ekki sama
vægi í Noregi og hann hafði hér á
árum áður og það eitt kann að vera
ráðandi um breytta afstöðu Norð-
manna.
Íslendingar gætu verið í erfiðum
málum ef Norðmenn gera alvöru úr
því innan fárra ára að feta sig nær
Evrópusambandinu og þess vegna
hljótum við að fylgjast mjög vel með
framvindunni í þessum málum í Nor-
egi.
Ég tók eftir því í fréttum fyrir
nokkru að talsmenn danskrar útgerð-
ar kvörtuðu sáran yfir því að stjórn-
völd í Danmörku tækju lítið tillit til
hennar. Danir eru stór fiskveiðiþjóð
innan Evrópusambandsins, en engu
að síður er hlutur fiskveiða og fiskiðn-
aðar aðeins innan við eitt prósent af
þjóðartekjum Dana. Þarna er ólíku
saman að jafna, hér á Íslandi er sjávar-
útvegurinn enn langstærsti þátturinn
í útflutningstekjum þjóðarinnar.
Hagsmunir sjávarútvegsins hér á
landi eru því hlutfallslega miklu
meiri en til dæmis í Danmörku.
Íslendingar þurfa að ræða án for-
dóma um stöðu Íslands og sjávarút-
vegsins hér á landi gagnvart Evrópu-
sambandinu. Það er engin spurning
að áður en langt um líður gætum við
þurft að taka nokkuð stórar ákvarðan-
ir í þessum efnum og undir það verð-
um við að vera búin með fordóma-
lausri umræðu á báða bóga.
Sjávarútvegur, Ísland og ESB
Pistil mánaðarins skrifar
Óskar Þór Halldórsson, blaðamaður