Ægir - 01.07.2003, Blaðsíða 48

48
S J Á VA R Ú T V E G U R I N N O G E S B
Ef aðildarsamningur Íslands að
Evrópusambandinu kæmi til
þjóðaratkvæðagreiðslu mundu
sjávarútvegsmálin væntanlega
ráða miklu um niðurstöðuna.
Þar liggja megin átakalínurnar,
bæði efnislega og tilfinninga-
lega. Þjóðernishyggja getur
hæglega byrgt mönnum sýn
varðandi það hvaða kosta þeir
eiga raunverulega völ. Þess
vegna skiptir upplýsing og
málefnaleg umræða miklu. Og
það er mikilvægt að Íslending-
ar geri upp við sig hvað það er
sem þeir vilja vernda, og af
hverju, því það væru þá vænt-
anlega megin samningsmark-
miðin. Það er líka mikilvægt að
allir hagsmunir séu vegnir
saman því sannarlega snýst full
aðild að ESB um fleira en fisk-
veiðar þó ekki sé margt eftir
þar sem við gerðumst ,,áskrif-
endur“ að um 80% af lagagerð-
um sambandsins með EES-
samningnum auk þess að vera
aðilar að Schengen samkomu-
laginu.
Hin sameiginlega
sjávarútvegsstefna
Sameiginlega sjávarútvegsstefnan
var mynduð um þær sérstöku að-
stæður sem eru í Norðursjó og á
hafsvæðinu umhverfis Bret-
landseyjar. Þar var löngu fyrir
hina sameiginlegu stefnu knýj-
andi þörf fyrir sameiginlega fisk-
veiðistefnu þar sem fiskar virða
ekki lögsögu ríkja. ESB-ríkin fara
hins vegar sjálf með stjórn fisk-
veiða heima fyrir og getur sú
stjórn verið mismunandi eftir
ríkjum. Heildarafli hvers ríkis er
ákvarðaður í ráðherraráði, skip-
uðu sjávarútvegsráðherrum sam-
bandsins. Þennan hátt hafa ríkin
þurft að hafa á vegna þess að um
sameiginleg hafsvæði og fiski-
stofna er að ræða.
Aðlögun en ekki undanþága
Sú stefna á hinsvegar ekki sjálf-
krafa við um önnur hafsvæði. Það
segir ESB berum orðum í skýr-
ingarorðum sínum um fiskveiðar
í Miðjarðarhafi, þar sem Miðjarð-
arhafsráðið ræður ríkjum, líkt og
Eytrasaltsráðið í Eystrasalti. Að-
lögun fiskveiðistefnunnar að að-
stæðum hvers hafsvæðis virðist
því fremur hluti fiskveiðistefnu
ESB en undantekning. Þar sem
hafið umhverfis Ísland er að
mestu án sameiginlegra fiski-
stofna með öðrum hafsvæðum
ESB væri það í samræmi við fisk-
veiðistefnu ESB, og nálægðarregl-
una, að fundin yrði sérstök lausn
varðandi stjórnsýslu þessa svæðis.
Þegar fjallað er um aðlögun að
reglum ESB er hollt að minnast
þeirrar viðurkenningar sem fékkst
á sérstöðu landbúnaðar Svíþjóðar
og Finnlands við inngöngu þeirra
í sambandið en þá varð til hug-
takið „norðlægur landbúnaður“
sem leyfir meiri stuðning við
landbúnað.
Norski samningurinn 1994
Það er upplýsandi að fara yfir
hvað var í samningi Norðmanna
sem þeir felldu 1994. Þeir fengu
viðurkenningu á mikilvægi sjáv-
arútvegs síns. Í þeirra tilfelli er þó
um svæðishagsmuni að ræða en
ekki þjóðarhagsmuni eins og hjá
okkur. Þeir þurftu ekki að greiða
fyrir innganginn með veiðiheim-
ildum. Viðurkennt var að viðmið-
unarár varðandi veiðireynslu inn-
an lögsögu þeirra væru árin 1989
til 1993. Reglan um hlutfallsleg-
an stöðugleika tryggði þeim
þannig sama veiðirétt áfram. Þeir
gátu fengið framkvæmdastjóra
sjávarútvegsmála sambandsins.
Einnig þriggja ára frest gagnvart
erlendum fjárfestingum.
Okkar samningsmarkmið
Síðan Norðmenn sömdu hefur
svokölluð nálægðarregla þróast
mikið. Hún felur það í sér að taka
á allar ákvarðanir á lægsta mögu-
lega stjórnstigi og sem næst þeim
sem við eiga að búa. Ef hagsmun-
ir eru bundnir einstöku ríki, en
varða hin ekki, þá sé eðlilegt að
ákvörðunin sé tekin í viðkomandi
ríki. Það er m.a. á grundvelli
þessa sem Halldór Ásgrímsson,
utanríkisráðherra, mótaði þá hug-
mynd að aðlögun að sjávarútvegs-
stefnu sambandisns sem nú er
kennd við Berlín. Og þeirra for-
dæma sem sambandið hefur gefið.
Það er þess vegna eðlilegt að
krefjast þess að hafið í kringum
Ísland verði skoðað sem sérstakt
hafsvæði, enda yrði Ísland eina
ESB ríkið á þessu svæði og eina
ríkið sem hefur hagsmuni af því
hvernig veiðum þar er stjórnað.
Það, ásamt beitingu nálægðar-
reglunnar, ætti einnig að geta
Aðildarviðræður
við ESB og samnings-
markmið Íslands
„Það er hollt að
rifja upp mál-
flutning and-
stæðinga EES-
samningsins þeg-
ar hér er komið
sögu, en nú ligg-
ur fyrir að engar
af þeim hryllings-
myndum sem þeir
drógu upp hafa í
raun gerst...“
Svanfríður Jónasdótt-
ir, varaformaður
Evrópusamtakanna,
skrifar.