Ægir - 01.02.2003, Blaðsíða 6

6
P I S T I L L M Á N A Ð A R I N S
Í Ægi er að þessu sinni fjallað um þá
alvarlegu stöðu sem við blasir í
ástandi hörpudiskstofnsins. Skiljan-
legar eru áhyggjur þeirra sem eiga
mikið undir þessum veiðum en
hörpudiskveiðin og -vinnslan hefur
verið snar þáttur í atvinnulífinu í
Stykkishólmi og raunar víðar á Snæ-
fellsnesi. Fari svo, sem margt bendir
til, að ekki verði veiðar að nýju fyrr en
eftir tvö ár þá er það mikið áfall sem
óhjákvæmilegt er að stjórnvöld komi
að með einhverjum hætti. Dæmi eru
þess í sögu sjávarútvegsins að með sér-
tækum aðgerðum hafi verið komið til
móts við útgerðir og vinnslur þegar
svona krappar niðursveiflur hafa dunið
yfir. Ástæða er til að ætla að um slíkt
yrði einnig sátt nú.
Eins og fram kemur í grein í blað-
inu er ekki hægt að fullyrða um
ástæður fyrir niðursveiflunni í
hörpudiskstofninum. Sjávarhiti
virðist þó spila stórt hlutverk í
þessu efni og fleiri þættir koma
til. Bent er á að nauðsynlegt sé
að efla rannsóknir á áhrifum
veiðarfæra á lífríkið en mikið
hefur verið rætt um nauðsyn þess
að almennt verði auknar rannsóknir í
sjávarútvegi hér á landi á áhrifum
veiðarfæra.
Það ástand sem við blasir í hörpu-
diskvinnslunni er um margt dæmi-
gert fyrir íslenskan sjávarútveg. Við
eigum allt undir lífríkinu og þurfum
umfram allt að leggja áherslu á rann-
sóknir á hafinu, fiskigengd og samspil
veðurfars og þróunar fiskistofna. Við
þurfum líka að vita meira um áhrifin
af veiðum á vöxt og viðgang fiski-
stofna, bæði hversu mikið má ganga á
stofna og hver áhrif veiðarfæra eru á
botn og lífríki. Ekki eru allir sammála
um í hvernig raða eigi þessum þáttum
í áhersluröð en allir eru þó sammála
um að það er sjaldnast hægt að benda
á einn áhrifavald þegar fiskistofn tek-
ur dýfu með þeim hætti sem hörpu-
diskurinn gerir nú.
Loks er að nefna þau miklu áhrif
sem svona nokkuð veldur á samfélög
sem næst miðunum standa. Þó áhrif á
þjóðfélagið séu ekki mikil, skoðuð á
mælistiku þjóðarframleiðslu og út-
flutningsverðmæta, er engu að síður
ljóst að hörpudiskveiðar hafa borið
uppi atvinnulíf í Stykkishólmi og víð-
ar á Snæfellsnesi. Fótunum er kippt
snögglega undan atvinnuöryggi fólks
og slíkt getur einfaldlega haft varan-
leg áhrif á samfélagið til lengri tíma
litið, jafnvel þó svo að niðursveiflan
verði skammvinn, eins og allir auðvit-
að vona. Þetta er dæmigert eðli sjávar-
byggða og fyrir samfélagið sem heild
er mjög mikilvægt að við gerum okk-
ur grein fyrir því að einn svona hlekk-
ur í keðjunni er jafn mikilvægur hin-
um, skapar þjóðartekjur sem ekki eru
öðrum krónum ómerkilegri. Skel-
vinnslan í Stykkishólmi er dæmi-
gerð fyrir nýtingu á gjöfulum
miðum í næsta nágrenni og þar
hefur byggst upp sérþekking
sem ekki má glata þó í móti
blási um hríð. Af þeim ástæð-
um er þetta málefni sem stjórn-
völd þurfa fyrr en síðar að taka á
og mæta meðan illa árar.
Hörpudiskveiðar
í öldudal
Pistil mánaðarins skrifar
Jóhann Ó. Halldórsson, blaðamaður