Ægir - 01.03.2005, Blaðsíða 12

12
V E Ð U R FA R
Í vetur lokaði hafís siglinga-
leiðinni fyrir Horn í nokkra daga
og jafnframt ógnaði ís höfninni
og bátum í Grímsey. Austar, t.d.
á Melrakkasléttu, rak íshrafl að
landi. Í vetur var, að sögn Einars,
nánast ísstífla í Grænlandssundi
sem myndaðist vegna suðvest-
lægra átta sem voru ríkjandi al-
veg frá um 25. janúar sl. Um
miðjan mars snérust áttir svo til
norðurs og þá barst ís hratt að Ís-
landsströndum.
Sjávarhiti, ísmagn
og straumar
Hafís hér við land ræðst af þrem-
ur meginatriðum. Í fyrsta lagi af
sjávarhita norður í höfum, t.d. við
Svalbarða og í annan stað ísmagni
sem berst suður um Framsund úr
Íshafinu ár hvert. „Þriðji þáttur-
inn, sem hér hefur áhrif, eru sjáv-
arstraumar. Í venjulegu árferði
ber kaldi Austur - Grænlands-
straumurinn ísinn suður með
austurströnd Grænlands uns hann
bráðnar að lokum. Í vetur hafa
hæðir verið ríkjandi á Grænlands-
hafi og þar suður af og því mynd-
aðist ísstíflan, sem að lokum brast
þegar vindur snérist til norðurs.
Það var lán í óláni að ísinn var
mjög gisinn eins og ég sá vel
sjálfur í ískönnunarflugi með
Landhelgisgæslunni 1. mars. Þá
var þéttleikinn ekki mikill, og
miklar dreifar langt út frá megin
ísjaðrinum, en með norðanvind-
inum þéttist síðan ísinn og að
nyrstu ströndum var hann kom-
inn 17. mars.“
Einar Sveinbjörnsson segir ís-
inn á dögunum að mestu leyti
hafa verið hefðbundinn, sem
myndast þegar lítt saltur yfir-
borðssjór nær að frjósa langt
norður frá. „Borgarísjakar eru alla
jafna sumarbráð úr Grænlands-
jökli og þeir sjást hér helst síðla
sumars og fram á haust, einkum
frá Ströndum og við Húnaflóa.
Lesendur Morgunblaðsins þekkja
sjálfsagt vel hafísmyndir Jóns G.
Guðjónssonar fréttaritara í Litlu
Ávík í Trékyllisvík.“
Kólnun við Svalbarða
Síðustu ár sjöunda áratugar síð-
ustu aldar voru köld og oft er tal-
að um hafísárin frá 1965 til 1971.
Upphaf þeirra má rekja til kóln-
unar í hafinu norður undir Sval-
barða, sem hófst um og fyrir
1960. Páll Bergþórsson, sem
kannað hefur tengsl sjávarhita í
Norðurhöfum við veðurfar hér á
landi, kemst að þeirri niðurstöðu
að sé kalt við Svalbarða taki þann
sjávarkulda um sjö ár að berast til
Viðtal:
Sigurður
Bogi Sævarsson.
Köld sumur og þokusæl
oft í kjölfar hafísvetra
Líklegt má telja að á sumri komanda verði kalt í veðri um norðan- og
austanvert landið og jafnframt geti orðið þokusamt. Slíkt fer þó mikið
eftir vindáttum, en oft fylgja köld sumur í kjölfar hafísvetra. „Lífsskil-
yrði í sjónum gætu einnig tekið breytingum og þá ekki síst við austan-
vert landið. Athugull skipstjóri á Hornafirði sem Veðurstofan hefur ver-
ið í sambandi við segir kalda sjávarstrauma úti fyrir Austurlandi komna
lengra suður á bóginn en áður hefur orðið vart,“ segir Einar Svein-
björnsson, veðurfræðingur og deildarstjóri á Veðurstofu Íslands.
Einar Sveinbjörnsson:
Borgarísjakar eru alla
jafna sumarbráð úr
Grænlandsjökli og þeir
sjást hér helst síðla
sumars og fram á
haust, einkum frá
Ströndum og við
Húnaflóa.
Mynd: Úr skýrslunni
„Impacts of a warming Arctic“
Einar Sveinbjörnsson: Hafísárin 1965 til
1971 voru köld. Síðan þá hefur tíð verið
breytileg, skipst á köld og hlý ár, en frá
aldamótum hefur verið hlýtt og árið
2003 var sérlega hlýtt og jafnast á við
bestu árin í kringum 1940.
Mynd: Úr skýrslunni „Impacts of a warming Arctic“
aegirmars2005-3tbllaga› 8.4.2005 8:26 Page 12