Ægir - 01.03.2005, Blaðsíða 35

35
G E Y M S L A S J Á VA R A F U R Ð A
hitastig í geymslum sem eru of
heitar. Hið sama á við um
gámana, þ.e. velja þá frystigáma
til flutninga, sem fara sjaldan í af-
hrímingu og halda lágum meðal-
hita í stað þeirra sem fara oft í af-
hrímingu og auka kuldann í þeim
gámum sem eru of heitir.
Geymslustýringin þarf því að
taka tillit til verðmætis mismun-
andi afurða og magns þeirra,
ásamt aðstæðum í geymslum, þ.e.
bæði stöðugleika hitastigsins og
pláss í geymslunum. Til að auð-
velda birgðastjórum vinnu við að
ráðstafa afurðunum í geymslurnar
kemur stýringin að góðum not-
um og velur geymslustað fyrir af-
urðina (vöruna), sem hentar henni
m.v. verðmæti og aðstæður. Hið
sama á við þegar ráðstafa þarf
mismunandi vörum í gáma, þar
sem viðskiptavinir eru margir og
kaupa mismunandi vöruflokka.
Hver vöruflokkur fer í mis-
munandi miklu magni eftir örv-
um á mynd 8 í mismunandi
gámategundir, ef búið er að selja
fiskinn, en af hverri gámategund
eru til mismunandi margir gámar
á hverjum tíma. Ef ekki er búið
að selja fiskinn fer hann í mis-
munandi geymslur, sem hver og
ein hefur mismikið pláss vegna
birgða eða stærðar. Ef búið er að
selja fiskinn fá mismunandi
kaupendur það magn af fiski úr
hverjum vöruflokki sem þeir ósk-
uðu eftir úr þessum gámum, sem
eru af mismunandi tegundum.
Stýringin nýtir síðan mælingar
á hitaþróun bæði í mismunandi
geymslum og gámum til að ná
fram lágmörkun á hitasveiflum.
Að lokum er innbyggð í stýr-
inguna trygging á hámarksnýt-
ingu gáma, þar sem annað er
óraunhæft vegna kostnaðar.
Umræður
Ávinningur þessa verkefnis er
margvíslegur, en felst helst í því
að vakning hefur orðið meðal
starfsmanna sem vinna við eða
tengjast á einhvern hátt geymslu-
og flutningaferli fyrirtækjanna.
Greining á aðstæðum í ferlinu,
sem hafa mikil áhrif á gæði í laus-
frystum afurðum, hefur t.d. feng-
ið stjórnendur og starfsmenn til
að bregðast rétt við vanda. Grein-
ingin hefur einnig staðfest að að-
stæður hjá fyrirtækjunum og þá
sérstaklega eftir þessa greiningu
eru í ágætum farvegi, hvað varðar
gæði geymslna þeirra. Að lokum
getur bestun á stýringu laus-
frystra sjávarafurða hjálpað starfs-
mönnum í iðnaðinum við að velja
réttu gámana undir afurðirnar til
að ná bestum árangri.
Í framhaldi þessa verkefnis væri
mjög áhugavert að athuga betur
varmaburð inn í gáma við mikinn
umhverfishita og athuga hversu
há hitasveiflna verður eftir mis-
munandi gámum. Einnig væri
vert að skoða næsta hlekk í
geymslu- og flutningaferlinu,
sem eru geymslur sölusamtaka og
heildsala erlendis. Slík könnun
getur aðstoðað við að komast að
raun um hver veikasti hlekkur
keðjunnar er m.t.t. hitasveiflna,
þ.e. gámarnir eða mismunandi
geymslur.
Hvað varðar stýringuna væri
mjög áhugavert að koma á nánara
samstarfi milli útgerðarfyrirtækja
og flutningsaðila og stýra afurð-
unum í rétta gáma og geymslur
eftir aðstæðum hverju sinni.
Geymslu- og flutningastýringin,
sem var hönnuð í þessu verkefni,
kæmi þar að notum, þar sem auð-
velt er að laga hana að fleiri fyrir-
tækjum.
Það eru mikil verðmæti í húfi
að vel takist til að koma gæða-
vörum óskemmdum frá fram-
leiðslustað til neytandans. Það er
oft sagt að kostnaður við geymslu
og flutning á vöru sé um 5-10%
af heildarverðmæti hennar og
nauðsynlegt að tryggja hámarks-
gæði allt til endanlegs neytanda.
Það á að vera aðalsmerki okkar að
kælikeðja frá framleiðanda til
neytanda sé með rétta lága hita-
stigið og að það haldist stöðugt
alla leið.
Höfundar þessarar greinar eru:
Hlynur Þór Björnsson, M.Sc. í iðnaðar- og
vélaverkfræði frá H.Í.
Sigurjón Arason, yfirverkfræðingur á Rf/dós-
ent við H.Í.
Páll Jensson, prófessor við Verkfræðideild
H.Í.
2,4 tonna
risafiskur
Stærsti beinfiskur sem veiðst hef-
ur er svokallaður guðlax, sem
einnig gengur undir nafninu
tunglfiskur. Heimildir eru fyrir
því að slíkur risafiskur, fjögurra
metra langur, hafi veiðst við Ástr-
alíu árið 1908 og vegið rúmlega
2,4 tonn.
Guðlax er svokallaður mið-
sævisfiskur á 100 til 400 metra
dýpi. Fæða hans er smokkfiskar
og smáfiskar. Á sumrin flækist
hann oft um norðanverðan Norð-
ursjó, Skagarak og við vestanverð-
an Noreg og á Íslandsmiðum fæst
hann stundum síðsumars og á
haustin. Guðlax er hinn besti
matfiskur.
Þessi guðlax veiddist um borð í Kleifaberginu ÓF sumarið 2004.
Mynd: Björn Valur Gíslason.
aegirmars2005-3tbllaga› 8.4.2005 8:27 Page 35