Ægir - 01.04.2005, Blaðsíða 33

33
R A N N S Ó K N I R
fiskilýsisframleiðslu heimsins að
halda eftir 7-10 ár. Enginn annar
fitugjafi er eins innihaldsríkur af
ómega-3 fitusýrum og eldisfiskur
þarf nauðsynlega á þessum fitu-
sýrum að halda. Í eldi flestra
sjávarfiska er uppistaða próteina í
fóðri úr fiskimjöli, enda er nær-
ingarinnihald þess mjög líkt nær-
ingarþörf þeirra.
Jurtaprótein innihalda minna
af nauðsynlegum amínósýrum,
orku og steinefnum, s.s. fosfati,
samanborið við fiskiprótein. Þessa
þætti verður að hafa í huga þegar
samsetning fóðurs sem inniheldur
jurtaprótein er ákvörðuð. Ef verð
á próteini úr ansjósumjöli er bor-
ið saman við sojamjöl þá er
ansjósumjöl 58% dýrara (árið
2000). Þegar verð á próteini úr
ansjósumjöli og maísmjöli eru
borin saman kemur í ljós að
ansjósumjölið er 38,4% dýrara.
Fleiri möguleikar eru fyrir
hendi þegar kemur að fiskimjöli
og koma þar jurtaprótein sterk-
lega til greina. Áætluð notkun
fiskimjöls í fiskeldisiðnaðinum er
í kringum 35% af heimsfram-
leiðslu, en reiknað er með að
notkun á fiskimjöli árið 2010
verði um 44% af meðalfram-
leiðslu síðustu tíu ára. Sú mikla
þróun sem hefur átt sér stað í
fiskeldi hefur leitt til aukinnar
eftirspurnar á fiskimjöli. Í nokkur
ár hefur áhugi á að þróa sojamjöl
sem valkost í skiptum fyrir fiski-
mjöl í fóður fyrir fisk aukist.
Hvatinn að þessum breytingum
var einkum mikill breytileiki í
veiðum og verði á fiskimjöli, sem
hefur neikvæð áhrif á fóðuriðnað-
inn og fiskeldið. Í dag er neikvæð
umræða um notkun fiskimjöls í
fóður hins vegar vegna hnignandi
fiskistofna í heiminum. Það sem
hefur verið einna mest í umræð-
unni sem staðgengill fyrir fiski-
mjöl er afurðir sojabauna, einkum
vegna stöðugs framboðs, hag-
stæðs verðs og prótein/amínósýru
samsetningu. Samkvæmt FAO
hefur heimsframleiðsla á soja-
mjöli aukist úr 15 milljónum
tonna árið 1961 í 107 milljónir
tonna árið 2001, á meðan fram-
leiðsla fiskimjöls hefur verið á
bilinu 5-7 milljónir tonna yfir
sama tímabil. Á þessu 50 ára
tímabili hefur framleiðsluaukn-
ing á sojamjöli verið að meðaltali
12,3%.
Markmið verkefnisins sem hér
er sagt frá var að leita leiða til að
0
20
40
60
80
100
120
1961 1964 1967 1970 1973 1976 1979 1982 1985 1988 1991 1994 1997 2000
F
ra
m
le
ið
s
la
Sojamjöl Fiskimjöl
Millj. tonn

Mynd 2. Heimsframleiðsla sojamjöls og fiskimjöls (Heimild: FAO, 2002).
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
Seiði Fóður Slátrun Flutningur Annað Tryggingar

Mynd 3. Hlutfallsleg skipting rekstrarkostnaðar á framleitt kg þorsks.
0,0%
0,5%
1,0%
1,5%
HYPRO STST ST MGM SPES SUP
S
G
R
1
2
%
s
o
y
a
, 8
5
%
s
u
p
e
ri
o
r
96
%
s
ta
n
d
a
rd
.
4
8
%
s
ta
n
d
a
rd
,
4
8
%
s
u
p
er
io
r
16
%
m
a
is
,
8
1
%
s
u
p
er
io
r
48
%
s
p
e
ci
a
l,

4
8
%
s
u
p
e
ri
o
r
9
6
%
s
u
p
e
ri
o
r.
Mynd 4. Dagvöxtur tilraunafisks yfir vaxtartímabilið (90 dagar).
0%
2%
4%
6%
8%
10%
12%
HYPRO STST ST MGM SPES SUP
Fóðurtegund
L
if
ra
rh
lu
tf
a
ll
HSI í upph. HSI loka

Mynd 5. Lifrarhlutfall tilraunafisks.
aegirapríl2005 6.5.2005 11:59 Page 33