Ægir - 01.09.2005, Blaðsíða 14

14
A Ð A L F U N D U R L Í Ú
Nýr veruleiki
Einar Kristinn sagði þetta nýjan
veruleika í sjávarútvegi. „Sjó-
mennska og fiskveiðar hafa oftast
verið hátekjustörf á Íslandi. Þegar
við skoðum tekjudreifinguna í
landinu hvort sem er eftir starfs-
stéttum eða búsetu þá hefur hún
mjög markast af þessari stað-
reynd. Hrein sjávarútvegspláss
þar sem fiskveiðar hafa verið hlut-
fallslega stór hluti vinnumarkað-
arins hafa verið hátekjustaðir. Það
er þess vegna nýtt fyrir okkur
hina síðustu áratugi að sjómenn
hætti jafnvel í góðum plássum til
þess að taka sér fyrir hendur önn-
ur störf. Þetta er hins vegar ein
afleiðing gengisþróunarinnar, af-
leiðing sem að ég hef tekið eftir
að hefur farið hljóðlega. Þetta
undirstrikar enn frekar að fátt sé
brýnna um þessar mundir en að
stuðla að því að raungengi ís-
lensku krónunnar lækki án þess
að það hafi í för með sér efnahags-
lega kollsteypu og víxlverkun
kaupgjalds og verðlags. Sjálfur
hef ég sett fram mjög skýrar
skoðanir í þessum efnum, og reif-
að tillögur sem ég hygg að gætu
leitt til þess að raungengi krón-
unnar lækkaði og bætt raunveru-
lega kjör útflutningsgreinanna.“
Hvað er til ráða?
En hvað er til ráða. Einar Krist-
inn sagðist telja að við núverandi
aðstæður ættu menn að auka
gjaldeyriskaup Seðlabankans til
þess að hamla gegn raungengis-
hækkuninni en einnig væru þau
varúðarráðstöfun vegna mikilla
kaupa útlendinga á íslensku
krónunni. Til viðbótar þessu þurfi
að koma til aðgerðir sem stuðli að
því að draga úr heildarlánveiting-
um fjármálastofnana, jafnt opin-
berra sem bankanna, á sviði
íbúðalána sem hafi verið sannar-
lega ein uppspretta þeirrar miklu
þenslu síðustu mánuða og miss-
era.
Krónan og Evran
Einar Kristinn ræddi síðan um
mögulega upptöku Evrunnar.
Hann sagði það athyglisverða
umræðu að Evran skyldi tekin
upp við þessar aðstæður. „Flestar
þjóðir sem velta því fyrir sér
hvort þær eigi að gefast upp á
sínum eigin gjaldmiðli gera það
vegna þess að staða gjaldmiðils
þeirra sé veik, ellegar af einhverj-
um öðrum efnahagslegum ástæð-
um. Menn líta svo á að gjaldmið-
illinn sé of veikburða og standist
því ekki. Það er fróðlegt að veita
því athygli að hér á landi eru
menn ekki að ræða um þessa
hluti á þeim forsendum. Menn
eru að tala um að gefa íslenska
gjaldmiðilinn á bátinn og falla frá
notkun hans vegna þess að hann
sé of sterkur. Ég hygg að flestum
öðrum þjóðum þætti þetta ein-
kennileg röksemd. Styrkleiki
gjaldmiðilsins í hverju landi er
talinn styrkleikavottur hagkerfis-
ins og það vitum við að hin öfl-
uga íslenska króna er ekki til
marks um veikt efnahagskerfi
okkar. Þvert á móti. Það er skýr
vísbending um að efnahagslíf
okkar sé í miklum vexti, enda er
það svo. Hagvöxtur okkar er
langt umfram það sem gerist hjá
mörgum öðrum þjóðum og er
auðvitað ein ástæða þess að hér
ríkir mikil framleiðsluspenna og
eftirspurnarþensla sem aftur á
móti veldur erfiðleikum útflutn-
ingsgreinanna.“
Ekki Evra án ESB-aðilar
Sjávarútvegsráðherra sagði fræði-
lega hægt að hugsa sér að Íslend-
ingar geti ákveðið að festa sig við
Evruna, en gallinn sé hins vegar
sá að það myndi rekast á við veru-
leikann - pólitíska veruleikann.
„Hann segir okkur að við getum
ekki, frekar en aðrir, tekið upp
Evruna sem gjaldmiðil nema að
gerast aðilar að Evrópusamband-
inu. Ég þarf ekki að útskýra fyrir
íslenskum útvegsmönnum hvaða
áhrif Evrópusambandsaðild hefði
að öðru leyti fyrir íslenskan sjáv-
arútveg. Um áhrifin á íslenskt
efnahagslíf ef við yrðum hluti af
hinu evrópska myntbandalagi og
köstuðum íslensku krónunni út í
ystu myrkur má fjalla í löngu
máli. Flest af því sem sagt hefur
verið því til ágætis er ofmælt og
oftast hreinlega ósatt. Það er ekki
forsendan fyrir lágum vöxtum,
eða lægra matvöruverði að við
gerumst aðilar að Evrópusam-
bandinu eða tökum upp Evruna
sem mynteiningu okkar. Þar ráða
þættir sem við höfum pólitískt
vald á. Og er það ekki einmitt
kjarninn í því að vera sjálfstæð
þjóð að við getum ráðið þessum
ráðum okkar sjálf. En aðalmálið
er þó þetta. Íslenskt efnahagslíf er
ákaflega öflugt. Það lýtur sínum
lögmálum og þær umbreytingar
sem við höfum gert á efnahagslíf-
inu okkar hafa stuðlað að því að
auka hér verðmætasköpun og
hagvöxt. Hagsveiflur okkar ráðast
á hinn bóginn af allt öðrum þátt-
um en segja má um hagkerfi
margra Evrópuþjóða. Að minnsta
kosti er það engan vegin víst eða
að við getum gengið út frá því
sem gefnu að hagsveifla okkar sé
ævinlega í takt við evrópska hag-
sveiflu. Það er ljóst að við þurfum
á því að halda að geta brugðist
við þeim sér íslensku aðstæðum
sem uppi eru og uppi verða í okk-
ar efnahagslífi. Upptaka Evrunnar
væri ekki gerð nema með miklum
efnahagslegum fórnarkostnaði
sem örugglega reyndi meira á
stjórn ríkisfjármála en nú og væri
án efa skaðleg lífskjörum almenn-
ings í landinu,“ sagði Einar
Kristinn Guðfinnsson.
Útvegsmenn fylgjast
með umræðum um
gengismál.
aegir9sept2005 7.11.2005 18:18 Page 14