Ægir - 01.09.2005, Blaðsíða 23

23
F J Á R M Á L
og mynd þrjú sýnir. Við öðru er
ekki að búast. Erlend verðvísitala
sjávarafurða hækkaði þó á milli
áranna 2003 og 2004. Vísitala
sem sýnir verð sjávarafurða í SDR
og var 100 stig árið 1990 að með-
altali, var 114,6 stig á öðrum árs-
fjórðungi í ár. Hafði hún lækkað
um rétt innan við tvo af hundraði
frá meðaltali hins fyrsta. Aftur á
móti styrktist gengi SDR örlítið
á milli ársfjórðunga. Innlent verð-
lag hækkaði á sama tíma sem
leiðir til þess að verð sjávarafurða
lækkar miðað við innlent verðlag.
Styrking krónunnar veldur því að
verðlag aðfanga sjávarafurða
lækkar eða hækkar minna en ella
þannig að lakari staða verðs af-
urða er að einhverju leyti vegin
upp með sömu áhrifum á aðföng
af erlendum toga tengd aflaverð-
mæti, þar með töldum hluta
áhafnar. Eflaust er nokkur munur
á afkomu einstakra greina og
hvaða áhrif breyting gengis og af-
urðaverðs hefir á afkomu þeirra.
Nokkuð hefir verið um flutn-
ing aflaheimilda á milli útgerðar-
staða. Sé um stórfelldan flutning
að ræða er sennilegt að hann geti
haft meiri áhrif á rekstur einstak-
ara fyrirtækja en breyting verðs
afurða eða aðfanga.
Mynd 2 sýnir þá raunvexti sem
sjávarútvegur greiðir út frá
tveimur mismunandi sjónarhorn-
um. Annars vegar sem vexti mið-
aða við innlend kjör allra lána og
hins vegar sem meðalvexti yfir
lánstíma. Hvorir tveggja eru
reiknaðir sem vextir í innlendri
mynt og sýna í raun áhættu og
ábata erlendra vaxta sem bera
mætti saman við innlenda vexti.
Yfirleitt hafa innlendir vextir ver-
ið óhagstæðari þeim erlendu.
Einkum er það áberandi síðastlið-
in þrjú ár. Tvö af þessum þremur
árum hafa vextir erlendra lána
verið neikvæðir, reiknaðir í inn-
lendri mynt. Árið 2002 voru
framangreindir vextir neikvæðir
um 4% árið 2002 og um 5,9%
árið 2004. Lækki gengi má búast
við að um veruleg umskipti geti
orðið að ræða til hins verra þótt
ekki verði fullyrt að svipuð staða
komi upp og árin 2000 og 2001
sem verður rakin til verðbólgu-
skots er þá varð.
Helstu lánardrottnar sjávarút-
vegs eru innlánsstofnanir. Um
þrír fjórðu hlutar skulda hans eru
við þær. Hlutur fjármálafyrir-
tækja annarra er hverfandi. Við
samanburð á skuldum greinarinn-
ar eftir því hvort miðað er við
reikninga þeirra eða tegunda-
skiptingu lánakerfis koma veru-
legar skuldir í ljós sem gætu ver-
ið við ýmsa birgja auk innbyrðis
viðskipta fyrirtækjanna við hvert
annað, það er skuldir vinnslunnar
við útgerðina.
Þrátt fyrir miklar skuldir, telst
eiginfjárstaða fyrirtækja í sjávar-
Tafla 3 - Raunvextir lána fjárfestingarlánasjóða, bankakerfis og lánasjóða ríkis ásamt vöxtum endurlánaðs erlends lánsfjár og
beinna erlendra lántaka sjávarútvegs í milljónum króna. Miðað er við lántökumyntir
1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004
Gengistryggðir 1.787 2.364 2.784 3.241 3.250 3.402 3.837 5.082 5.860 6.447 7.162 6.409 4.239 3.805
Verðtryggðir 1.350 1.354 1.205 1.047 1.202 1.323 1.340 1.311 1.383 1.470 1.477 1.337 1.032 718
Aðrir innlendir 481 583 648 553 588 770 1.061 1.151 879 1.251 1.188 1.384 862 868
Alls 3.618 4.301 4.637 4.841 5.040 5.495 6.238 7.543 8.123 9.168 9.826 9.131 6.133 5.391
Hlutfallsskipting
1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004
Gengistryggðir 49,4% 55,0% 60,0% 66,9% 64,5% 61,9% 61,5% 67,4% 72,1% 70,3% 72,9% 70,2% 69,1% 70,6%
Verðtryggðir 37,3% 31,5% 26,0% 21,6% 23,8% 24,1% 21,5% 17,4% 17,0% 16,0% 15,0% 14,6% 16,8% 13,3%
Aðrir innlendir 13,3% 13,6% 14,0% 11,4% 11,7% 14,0% 17,0% 15,3% 10,8% 13,6% 12,1% 15,2% 14,1% 16,1%
Alls 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100%
Raunvextir %
Gengistryggðir 3,7% 4,5% 4,6% 5,1% 5,2% 5,3% 5,3% 5,8% 5,8% 5,5% 5,4% 4,9% 3,6% 3,0%
Verðtryggðir 8,2% 8,1% 7,9% 7,2% 7,7% 7,8% 8,0% 7,9% 7,9% 8,3% 9,0% 9,3% 10,0% 8,8%
Aðrir innlendir 12,2% 12,9% 13,5% 11,8% 11,9% 12,3% 13,3% 13,9% 11,2% 15,9% 13,0% 14,5% 9,7% 9,8%
Alls 5,2% 5,8% 5,8% 5,9% 6,1% 6,2% 6,4% 6,7% 6,4% 6,4% 6,2% 5,9% 4,4% 3,7%
80,0
85,0
90,0
95,0
100,0
105,0
110,0
115,0
120,0
125,0
8
4
;1
8
4
;4
8
5
;3
8
6
;2
8
7
;1
8
7
;4
8
8
;3
8
9
;2
9
0
;1
9
0
;4
9
1
;3
9
2
;2
9
3
;1
9
3
;4
9
4
;3
9
5
;2
9
6
;1
9
6
;4
9
7
;3
9
8
;1
9
9
;1
9
9
;4
0
0
;3
0
1
;2
0
2
;1
0
2
;4
0
3
;3
0
4
;2
0
5
;1
Ársfjórðungur
Vísitala
Ársfjórðungur
Mynd 3 - Viðskiptavísitala sjávarafurða árin 1984 til 2004
aegir9sept2005 7.11.2005 18:18 Page 23