Ægir - 01.10.2005, Blaðsíða 6

6
R I T S T J Ó R N A R P I S T I L L
Það er full ástæða til þess að hrósa Einari
Kristni Guðfinnssyni fyrir þá röggsemi að
Hafrannsóknastofnunin fái aukið fjármagn á
næsta ári og árinu 2007 til þess að stórauka
hafrannsóknir. Eins og staðan er í dag er
gríðarlega mörgum áleitnum spurningum
ósvarað varðandi lífríkið í sjónum og því
afar brýnt að reyna með öllum tiltækum
ráðum að fá svarað grundvallarspurningum,
ef það þá er á færi vísindanna.
Það hafa orðið gríðarlega miklar breyt-
ingar á norðurhveli jarðar á síðustu árum.
Sjórinn hefur hlýnað, ísinn er að hörfa og
menn spá því að svo kunni að fara að innan
fárra áratuga verði möguleiki á því að sigla
stórum skipum á pólsvæðinu. Það myndi
breyta ýmsu í flutningamynstri og væntan-
lega hafa mikla þýðingu fyrir okkur Íslend-
inga. Þessar mögulegu breytingar á sjónum
í norðurhöfum koma til af hlýnun andrúms-
loftsins. Gróðurhúsaáhrifin hafa klárlega sitt
að segja í þessum efnum, en menn geta ekki
nákvæmlega sett hlutina í samhengi og sagt
að eitt leiði af öðru. Eins og Jóhann Sigur-
jónsson, forstjóri Hafró, hefur sagt, er verk-
efnið sem bíður vísindamanna á Hafró risa-
vaxið og því verður að gefa nokkur ár. Einn
angi rannsóknanna mun beinast að loðn-
unni, sem undanfarin ár hefur hegðað sér
allt öðruvísin en hér á árum áður. Mörg
undanfarin ár hefur ekki verið unnt að mæla
loðnustofninn á haustdögum vegna þess að
loðnan hefur einfaldlega ekki haldið sig á
þeim slóðum sem hún var alltaf hér á árum
áður á þessum árstíma. En þá spyrja menn,
er stofninn hruninn eða heldur hann sig orð-
ið á allt öðrum slóðum en áður á haustin?
Þetta vita menn ekki og það er ljóst að vís-
indamenn Hafró munu m.a. beina sjónum
að loðnunni og finna út orsakir breyttar
hegðunar hennar. Ekki er ósennilegt að það
tengist breytingu á hitastigi sjávar við land-
ið, en menn geta ekki sagt með vissu, að svo
komnu máli, að hún sé orsökin. Vonandi
tekst að komast til botns í þessu máli, því
það skiptir afar miklu máli, ekki bara fyrir
loðnuveiðarnar sem slíkar og þar með af-
komu fjölda fyrirtækja og þjóðarbúsins,
heldur einnig og ekki síður er mikilvægt að
fá sýn á hegðun loðnunnar í ljósi þess að
hún er undirstöðufæðutegund þorsksins.
Sjómenn segja að þorskurinn við landið sé
og hafi verið undanfarin ár mjög horaður,
sem auðvitað bendir til ætuskorts. Er ekki
líklegt að þessi staða á þorskinum sé bein-
tengd því að loðnan hefur brugðið sér „bæj-
arleið“? Og er ekki allt eins líklegt að
þorskurinn hafi einnig brugðið sér „bæjar-
leið“ í humátt á eftir loðnunni? Risavaxnar
spurningar sem þarf að fá svör við. Og það
er líka mikilvægt ef vísindamenn gætu svar-
að því hvort til dæmis flottrollsveiðar á
loðnu hafa skaðvænleg áhrif á loðnuveiðarn-
ar, eins og sumir vilja álíta.
Það er athyglisvert að sjávarútvegsráð-
herra hefur ekki bara ákveðið að Hafró fái
auknar fjárheimildir til rannsókna á næstu
árum, heldur er opnað á að vísindamenn
utan stofnunarinnar fái einnig fjármagn til
rannsókna. Þetta er ánægjulegt, en kemur
út af fyrir sig ekki á óvart, því á þessum
nótum hafa margir talað, t.d.Einar Oddur
Kristjánsson, alþingismaður og samflokks-
maður sjávarútvegsráðherra að vestan, á ráð-
stefnu Sóknar á Akureyri í október.
Óskar Þór Halldórsson, ritstjóri
Mikilvægar ákvarðanir
Hækkun fjármagns Hafrannsóknastofn-
unar til rannsóknarverkefna er jákvætt og
endurspeglar vilja mjög margra. Stofnun-
inni hefur verið sniðinn of þröngur stakk-
ur og úthaldstími skipanna verið of lítill.
Þá hefur það gerst að við höfum eignast
vísindamenn sem geta leitað svara við
spurningum er lúta að hafrannsóknum.
Sumir þeirra starfa utan Hafrannsókna-
stofnunar. Það er gott að veita þeim tæki-
færi til nýrra verkefna. Slíkt getur líka
laðað að ungt fólk til hafrannsóknarverk-
efna og aukið í raun heildarfjármagn til
hafrannsókna í landinu. Auk þess sem
það er eðlileg þróun í nútíma vísindasam-
félagi, sem ég hef lengi talað fyrir. Þetta
voru því tvær mikilvægar ákvarðanir, sem
við eigum að líta á að marki ákveðin
þáttaskil og verði hafrannsóknum til
framdráttar í framtíðinni.
(Af vefsíðu sjávarútvegsráðherra www.ekg.is)
Þvílík della
Segjum sem svo að innan fárra ára verði
talið óþarft með öllu að takmarka veið-
arnar í tiltekinn stofn, sem nú sætir tak-
mörkunum, eða sem líklegra er, að talið
verði nægjanlegt að takmarka veiðar með
veiðileyfum og ekki talin þörf á að
ákvarða heildarafla og þar með engin
ástæða til þess að gefa út veiðiheimildir.
Þetta er til dæmis raunhæft um þessar
mundir varðandi úthafsrækjuveiðar við
Ísland þar sem sóknin er langtum minni
en það sem veiða má. Annað dæmi varðar
ýsustofninn, sem undanfarin ár hefur
jafnt og þétt vaxið þrátt fyrir veiðar um-
fram ráðgjöf Hafrannsóknastofnunar. Að
því hlýtur að koma að menn velti því fyr-
ir sér hvort ekki eigi að hætta aflamarks-
stýringunni, ef stofninn heldur áfram að
stækka.
Ætla menn þá að halda því fram í al-
vöru að Alþingi eða ráðherra væri óheim-
ilt ákvarða slíkt? Já, það er nákvæmlega
það sem haldið er fram. Að verðmætin í
veiðiheimildunum sem liggja í skömmt-
uninni séu eign sem útgerðarmenn eigi
og ekki megi fella niður. Þvílík della.
(Kristinn H. Gunnarsson, alþingismaður,
í pistli á heimasíðu sinni - www.kristinn.is )
Kíkinn fyrir blinda augað
Nokkrir forsvarsmenn Frjálslyndra gagn-
rýndu um daginn að Ingibjörg Sólrún
hefði ekki minnst einu orði á fyrningar-
leiðina í ræðu hjá LÍÚ. Hófu þeir að túlka
það sem undanhald gagnvart fyrningar-
leiðinni. Hafi einhverjir verið í vafa þá
finnst mér það einfaldlega lýsa því að þeir
hafi bitið í sig að hugmyndin sé of góð til
að vera sönn. Það sem mér finnst skipta
máli er að í þá tvo áratugi sem kvótakerf-
ið hefur verið við lýði hefur afli ekki auk-
ist og stofnar hafa yfirleitt minnkað.
Efnahagslegum tilgangi hefur að hluta
verið náð, þ.e. að útgerðir gæti hagrætt
og sérhæft sig í tilteknum tegundum.
Sumir hafa sett kíkinn fyrir blinda
augað og viðurkenning á því t.d. að til
séu fleiri en einn þorskstofn við landið,
ætti að geta bætt þar úr. Eða að tengsl
séu á milli fiskistofnanna að því er varðar
t.d. að hátt í milljón tonn af verðminni
lífmassa eins og loðnu og kolmunna eru
fjarlægðar úr sjónum árlega. Rétt er að
rifja upp hér að árið 1984, fyrsta ár
kvótakerfisins var þorskaflinn tæp 300
þús. tonn og þurfti þá að fara aftur til ár-
anna 1947 og 1948 til að finna svo lágar
aflatölur.
(Björn Davíðsson, flokksstjórnarmaður í Samfylkingunni
og varabæjarfulltrúi á Ísafirði í pistli á BB)
U M M Æ L I
Hafrannsóknir efldar



    
 aegir10nov2005.qxd 30.11.2005 16:49 Page 6