Ægir - 01.10.2005, Blaðsíða 19

19
U M H V E R F I S M Á L
fer í siglingar sem valda hlutfalls-
lega minnstri orkunotkun við
veiðar með botnvörpu en mestri
við nótaveiðar. Sigling: Botnvarpa
25%, flotvarpa 50%, staðbundin
veiðarfæri 50% og nót 55-70%.“
Þórhallur segir ekki neinn vafa
leika á því, eins og t.d. Marorka
hafi nú þegar sýnt fram á, að með
réttri hönnun skipa sé unnt að ná
verulegum sparnaði í eldsneytis-
notkun. Þetta eigi einnig við um
veiðarfæri og bendir Þórhallur í
því sambandi á sparnað sem
Hampiðjan hafi sýnt fram á með
hönnun á flotvörpu.
Stærri skipaskrúfur?
Í skýrslu sinni beinir Þórhallur
fyrst og fremst sjónum að því
hvernig megi minnka losun gróð-
urhúsalofttegunda frá fiskiskip-
um. Áður hefur verið getið um
sparnað með bættri orkustýringu
um borð í fiskiskipum. Stjórn-
endur Marorku telja m.a. að unnt
sé að ná fram 15-17% orkusparn-
aði á næstu fimm árum með þró-
un og rannsóknum á orkusparn-
aðarkerfum og þeir benda á að nú
þegar hafi verið sýnt fram á veru-
lega minni orkunotkun með
breyttu skrokklagi skipa og öðru-
vísi skrúfubúnaði. Þórhallur vitn-
ar í skýrslu sinni til orða Sævars
Birgissonar, skipaverkfræðings
hjá Skipasýn, sem segir að skips-
skrúfur hafi verið í stórum drátt-
um eins síðan á áttunda áratugn-
um, en þá voru skipsskrúfurnar
endurnýjaðar í kjölfar hækkandi
olíuverðs. Sævar telur að fátt ætti
að vera því til fyrirstöðu að fara
nú í breytingar á skipsskrúfum
með því að stækka þær og bæta.
Nýtni skrúfa á fiskiskipum er oft
um 30%, en Þórhallur segir Sæv-
ar Birgisson telja að unnt sé að
bæta nýtnina í 35%, sem fæli í
sér 17% bætingu í orkunýtingu.
Giska megi á að 100 milljónir
kosti að skipta um skrúfu á stærri
gerðum togara en sá kostnaður
gæti borgað sig upp á nokkrum
árum.
Þórhallur segir að það kunni að
koma mönnum spánskt fyrir
sjónir af hverju útgerðin hafi ekki
nýtt sér tækifæri til þess að bæta
afkomu sína með því að fara í
endurnýjun á skipaskrúfum.
Hann segir að e.t.v. ráði þar
ákveðin íhaldssemi og einnig
kunni að vera góð og gild rök fyr-
ir því að menn hafi ekki farið í að
skoða þessa hluti í alvöru, t.d. að
hafnaraðstaða sumsstaðar bjóði
ekki upp á mikið stærri skips-
skrúfur.
Lífrænt eldsneyti
Þórhallur vitnar í skýrslu sinni til
úttektar The Economist sl. vor á
endurnýjanlegu eldsneyti. Bent er
á að lífrænt eldsneyti, svo sem líf-
dísil og ethanól, sé unnið úr líf-
rænu hráefni og sé því GHL-
(gróðurhúsalofttegundir) hlut-
laust þar sem binda þurfi kolefnið
áður en það sé losað út í umhverf-
ið með brennslu eldsneytisins.
Þessar eldsneytistegundir sé unnt
að nota blandaðar við dísilolíu á
venjulegar dísilvélar, en einnig
hafi verið framleiddar vélar sem
geti brennt slíka orkugjafa
óblandaða án vandkvæða. „Í út-
tektinni kemur fram að fram-
leiðsla og notkun á lífrænu elds-
neyti fari mjög hratt vaxandi um
þessar mundir í Evrópu og
Bandaríkjunum. Aukningin er
drifin áfram af hækkandi olíu-
verði auk þess sem stjórnvöld í
mörgum ríkjum Bandaríkjanna
og Evrópu innheimti lægri skatta
af lífrænum orkugjöfum en jarð-
efnaeldsneyti. Raunar er stefna
ESB að 2% af orkugjöfum sem
notaðir eru árið 2005 verði líf-
rænir og 2010 á hlutfallið að ná
5,75%.
Vegna þess að olíuverð hefur
hækkað töluvert að undanförnu er
hinsvegar svo komið að í sumum
ríkjum Bandaríkjanna er lífrænt
eldsneyti samkeppnishæft við það
hefðbundna, jafnvel þótt niður-
greiðslum hins opinbera væri
sleppt. Framleiðslukostnaður líf-
ræns eldsneytis er líklega hvergi
lægri en við ethanólframleiðslu í
Brasilíu, en kostnaðurinn er 40%
hærri í Bandaríkjunum og 150%
hærri í ríkjum ESB. Engu að síð-
ur nota Bandaríkin og Evrópa
fyrst og fremst heimaframleitt líf-
rænt eldsneyti þar sem stjórnvöld
hygla innlendum framleiðendum
lífræns eldsneytis og um leið
bændum sem útvega hráefnið til
framleiðslunnar. Reyndar standa
vonir til þess að framleiðslukostn-
aður muni lækka umtalsvert í
viðkomandi ríkjum á næstu árum
og áratugum og fullyrða áköfustu
fylgismenn rannsókna á þessu
sviði að lífrænir orkugjafar muni
innan 20 ára kosta töluvert minna
en olía kostar í dag.“
Hvað með vetnið?
Í skýrslunni kemur fram að líkur
séu til þess, útfrá eldsneytiskostn-
aði, að notkun vetnis muni borga
sig fyrir bílvélar fremur en fiski-
skip, ekki síst í ljósi þess að ágæt-
ar horfur séu á bættri eldsneyt-
isnýtingu núverandi fiskiskipa-
flota. Talið er nokkuð einsýnt að
vetnisbílar komi á markað tölu-
vert fyrr en skip knúin vetni. Sér-
fræðingar hafa talið raunhæft að
vetnisvæðingu Íslands verði lokið
2030-2045 og skipin verði þar
aftast á merinni. Því fari vetnis-
notkun fiskiskipa e.t.v. að verða
raunhæfur kostur þegar líða fari
að árinu 2030.
Þórhallur Ásbjörnsson.
Eldsneytisnotkun á hvert tonn veidds afla, 5 ára meðaltal. Úr skýrslunni „Losun GHL frá fiskiskipum“.
aegir10nov2005.qxd 30.11.2005 16:49 Page 19