Ægir - 01.10.2005, Blaðsíða 21

21
V É L S T J Ó R A Þ I N G
verkalýðsfélögin voru staðbundin
þá var engin tækni til þess að
miðla upplýsingum lengra en
röddin og samgöngur þeirra tíma
leyfðu. Nú eru breyttir tímar; allt
sem fellur undir það að vera í
tengslum við annað fólk er orðið
mjög auðvelt. Fyrst með tilkomu
símans og síðan með internetinu
og tölvunni sem hefur valdið því
að aðgengi að upplýsingum og
starfsmönnum stéttarfélaga er
orðið svipað hvar sem búið er á
landinu.
Horfum svona 30-40 ár til
baka þegar landsfélögin höfðu á
sínum snærum svokallaða ,,erind-
reka“ sem höfðu það hlutverk að
ferðast um landið til að heyra í fé-
lögunum og koma á framfæri nýj-
ustu upplýsingum. Nú er vand-
inn miklu frekar sá á félagsfund-
um að hafa eitthvað nýtt að segja
frá, þar sem flest af því sem er að
gerast, a.m.k. hjá Vélstjórafélagi
Íslands, fer á heimasíðuna oft
samdægurs,“ sagði Helgi og
kvaðst vera vel meðvitaður um að
ekki væru allir á eitt sáttir um
sameiningu Vélstjórafélagsins við
Félag járniðnaðarmanna. „Ég veit
að innan félagsins eru mjög skipt-
ar skoðanir um það mál sem er
eðlilegra en allt annað. Það er nú
einu sinni svo að mannskepnan er
í eðli sínu fastheldin og lítið fyrir
breytingar, það sjáum við allstað-
ar í samfélaginu. Tökum dæmi úr
eigin sögu þegar Vélstjórafélagið
og Motorvélstjórafélagið samein-
uðust árið 1966. Um sameining-
una voru að sjálfsögðu mjög
skiptar skoðanir, á þeim tíma.
Þrátt fyrir það er ég nokkuð viss
um að það er enginn nú sem vill
stíga skrefið til baka og fá aftur
tvö öflug landsfélög vélstjóra,
ekki einu sinni þeir sem voru
hvað harðastir á móti sameining-
unni á sínum tíma. Í framhaldinu
hvarf m.a. margra ára rígur á
milli vélstjóra fiskiskipa og kaup-
skipa þar sem báðir hóparnir
komust að því að störfin um borð
voru ekki svo ólík þrátt fyrir ólík
verkefni skipanna.“
Stéttarfélögum mun fækka
og þau stækka
Helgi sagði fjölmargt í umhverfi
stéttarfélaga sem muni knýja á
um fækkun þeirra. Hann nefndi
félagafrelsið í því sambandi, enda
gætu launþegar nú valið sér aðild
að stéttarfélagi með þeim fyrir-
vara að lög viðkomandi stéttarfé-
lags heimili aðildina. „Þótt ég
hafi nokkuð skýra sýn í þessu
máli, sem ég tel að forystumenn
félaga eigi að hafa þegar um
stefnumarkandi mál er að ræða,
þá er það hinn almenni félags-
maður sem tekur ákvörðunina.
Það verður gert í almennri kosn-
ingu þar sem öllum félagsmönn-
um verða sendar allar tiltækar
upplýsingar um málið ásamt
kjörseðli sem hann sendir til baka
með sinni ákvörðun. Þannig verð-
ur tekin eins lýðræðisleg ákvörð-
un í þessu máli og gerlegt er,“
sagði Helgi.
Launþegar utan stéttarfélaga
Helgi minnti á að á undanförnum
árum hafi atvinnurekendur rekið
fyrir því harðan áróður að laun-
þegar standi utan stéttarfélaga og
það eitt bæti kjör þeirra. „Hér er
ég á öndverðum meiði,“ sagði
Helgi, „og þarf ekki langt að
sækja sönnun hins gagnstæða þar
sem allir hinir stóru félagslegu
sigrar hafa unnist á grundvelli
heildarsamtakanna. Ég minnist
þess ekki að einstakir launþegar
hafi knúið fram breytingar sem
tryggt hafi hinum almenna
launamanni aukin félagslegan
rétt. Komin er fram tillaga innan
Evrópusambandsins um að laun-
þegar frá löndum utan sambands-
ins sem starfa þar taki kaup og
kjör samkvæmt viðkomandi
kjarasamningi í sínu heimalandi.
Ef þessi regla gilti hér á landi
mundi það hafa í för með sér að
t.d. Kínverjar við störf hér í fisk-
vinnslunni mundu vera á sömu
launum og greidd eru í kínverskri
fiskvinnslu en samkvæmt fréttum
eru þau ekki beisin.“
Sjávarútvegurinn er höfuða-
tvinnugreinin
„Í þau 24 ár sem ég hef verið í
forsvari Vélstjórafélags Íslands,“
sagði Helgi, „hefur ekki verið um
það deilt að sjávarútvegurinn, þ.e.
veiðarnar og vinnslan, sé höfuða-
tvinnugrein þessarar þjóðar. Sú
atvinnugrein sem skaffi þjóðinni
stærstan hluta teknanna sem fer í
að brauðfæða hana. Sú atvinnu-
grein sem önnur atvinnustarfsemi
byggist á að stærstum hluta
ásamt lífsviðurværi þeirra fjöl-
mörgu sem byggja sjávarþorpin
við ströndina. Sú atvinnugrein
sem hefur ráðið mestu um skrán-
ingu á gengi íslensku krónunnar
á hverjum tíma.“
Gengur illa að manna
fiskiskipin
„Hér hefur orðið breyting á, í
fyrsta lagi þá virðast landsfeðurn-
ir ekki þjakaðir af svefntruflunum
vegna stöðugt lækkandi launa
sjómanna sem helgast af allt of
háu gengi krónunnar. Það veldur
því að illa gengur að manna fiski-
skipin hæfum sjómönnum sem
mun koma fram í lélegri afköst-
um og aukinni slysatíðni um
borð. Hér er auðvitað um ástand
að ræða sem ekki getur varað
mikið lengur. Haldi það áfram
mun það leiða til stöðugt vaxandi
fólksflótta frá þessari atvinnu-
grein sem verður ekki rekin nema
með dugmiklum og hæfum sjó-
mönnum.
Í dag virðist peningaiðnaðurinn
hafa tekið við af sjávarútveginum
sem höfuðatvinnugrein þjóðar-
innar. Peningaiðnaðurinn vex
hraðast og greiðir hæstu launin.
Sá bankanna sem hefur vaxið
mest hefur rúmlega fimmfaldað
verðmæti sitt á skömmum tíma
og skilaði tæpum 1 miljarðs
tekjuafgangi á viku það sem af er
árinu.
Trúa menn því virkilega að svo
verði um öll ókomin ár. Ég a.m.k.
trúi því ekki. Ég held að sjávarút-
vegurinn muni til lengri tíma lit-
ið verða okkar höfuðatvinnugrein
og að hafið umhverfis landið verði
um ókomin ár helsta auðlindin.
Auðlind sem okkur ber að nýta af
skynsemi og fyrirhyggju í fullri
sátt við okkar helstu vísindamenn
Helgi Laxdal, formaður Vélstjórafélags Íslands. Myndir: Sigurður Bogi Sævarsson.
aegir10nov2005.qxd 30.11.2005 16:49 Page 21