Ægir - 01.11.2007, Side 39

39
B J Ö R G U N A R A F R E K
uðum við hann lúdó. Hann
var þá allur að koma til.“
Bresku skipbrotsmennirnir
dvöldust á Látrum og í
Breiðuvík í tvo daga. Voru þá
fluttir með hestum yfir í Ör-
lygshöfn og þaðan með Pétri
Ólafssyni mjólkurpósti á bát
yfir til Patreksfjarðar.
Kvikmyndin og Sargoon
Og líf á Útvíknabæjum var
eftir þetta býsna fljótt að falla
í fastar skorður að nýju. „Já,
mér finnst merkilegt hvað var
lítið talað um þetta. Það var
helst talað um þegar menn
voru að villast í þokunni á
leiðinni á og af bjarginu. Í
fyllingu tímans fórum við
samt að skilja hve mikið hafði
verið í húfi, eins og þegar í
útvarpinu var sagt að þarna
hefði verið unnið mikið
björgunarafrek,” segir Hrafn-
kell.
Björgunarmönnum var ým-
is heiður sýndur, meðal ann-
ars af hálfu Slysavarnafélags-
ins. Árið 1949 komu til Pat-
reksfjarðar tvö bresk herskip
þar sem kempunum við ysta
haf - Hafliða Halldórssyni,
Þórði Jónssyni, Daníel Egg-
ertssyni, Bjarna Sigurbjörns-
syni og Andrési Karlssyni -
var afhent ein æðsta orða
sem hennar hátign Breta-
drottning veitir. Þá hefur mik-
ið verið skrifað um björgunar-
afrekið við Látrabjörg í ýmis
blöð og bækur og samnefnd
kvikmynd eftir Óskar Gísla-
son er velþekkt. Þannig var
að um það bil ári eftir að
Dhoon fórst undir Látrabjargi
kom Óskar vestur til að afla
efnis í heimildamynd um
þetta mikla björgunarafrek og
myndaði meðal annars sig í
björg og fleira. Stóð hins veg-
ar frammi fyrir því að erf-
iðleikum væri háð að mynda
björgun úr skipi með flug-
línutækjum. Hreppti hins veg-
ar það lán í óláni að einmitt
meðan hann dvaldist vestra
gerði norðan stórviðri og ein-
mitt þá strandaði breski tog-
arinn Sargoon undir Hafn-
armúla við Patreksfjörð. Náði
Óskar að mynda björgun
skipverja á Sargoon, sem
Látrabændur og fleiri stóðu
að. Fyrir vikið er heimilda-
gildi kvikmyndarinnar mikið
og í raun ómetanlegt.
Hlegið í bíó
„Ég var fluttur hingað suður
til Reykjavíkur þegar Látra-
bjargsmynd Óskars Gíslasonar
var sýnd í bíóhúsum. Mér
fannst sjálfsagt mál að sjá
myndina og félagi minn frá
Kollsvík, Ingvar Guðbjörns-
son, fór með mér í Gamla
Bíó. Við þekktum náttúrlega
allar staðreyndir málsins og
hvernig nágrannar okkar
höfðu verið farðaðir sem
kvikmyndaleikarar og því
hlógum við félagarnir mikið
að myndinni á meðan aðrir
sátu grafalvarlegir og fylgdust
með af athygli,“ segir Hrafn-
kell.
Einn af þeim sem tóku
þátt í björgunaraðgerðum og
er ekki getið fyrr í þessari frá-
sögn er Ásgeir Erlendsson,
síðar vitavörður á Látrum.
Hann segir frá þessum at-
burðum með gagnmerkum
hætti í bókinni Ljós við Látra-
röst og kemst þar svo að
orði um þá viðurkenningu
sem björgunarmönnum var
sýndur. Látum frásögn Ásgeir
vera lokaorðin:
„Bretar gerðu okkur mik-
inn sóma. Einvers staðar niðri
í skúffu á ég heiðursskjal og
orðu sem ég fékk frá Slysa-
varnafélaginu. Vissulega er ég
stoltur af þessu. En mest virði
var mér að vita af börnunum
sem fengu feður sína heim og
öðrum ástvinum þeirra sem
ekki þurftu að þola þá bitru
reynslu sem margir hafa mætt
þegar ekki tókst eins lánlega
til og í þetta sinn, þótt allt
væri gert sem í mannlegu
valdi stóð.“
Samantekt: Sigurður Bogi Sævarsson.
Enn vekur björgunarafrekið við Látrabjarga athygli. Ljósmynd Óskars Gíslasonar af
björgun skipverja á Sargoon var skeytt inn í Látrabjargsmyndina – og ljósmynd af
þeim sama atburði var uppi í Kringlunni á dögunum á sýningu sem efnt var til í til-
efni af 110 ára afmæli Blaðamannafélags Íslands. Hér sést Arna Schram formað-
ur BÍ skoða myndina.
Útvíknamaður. „Þegar karlarnir voru farnir var fullorðna fólkið óvenju hljóðlátt, enda vissu allir að enginn átti heimkomu úr
bjarginu vísa,“ segir Hrafnkell Þórðarson frá Látrum í Rauðasandshreppi hinum forna.