Tímarit Máls og menningar - 01.12.1941, Blaðsíða 27
TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR
233
efni, eftir því sem rúm vinnst til, með sérstöku tilliti til
þeirra verkéfna, sem úrlausnar bíða.
Eins og flestum er kunnugt, liafa íslendingar varið
miklu fé til laxaklaks hin síðari ár, en mér vitanlega eru
hvergi til heimildir, sem skera úr því, að hvaða gagni
klakið liefur komið. Ég lief hitt menn, sem liafa trúað á
klakið. Ég hef liitt aðra, sem hafa látið í Ijós vantrú á út-
komuna, en við liöfum engin sönnunargögn, sem skera
úr því, að hvaða gagni klakið liefur komið. Tilgangurinn
með klakinu er i raun og veru sá: 1) Að trvggja frjóvgun
hrognanna, 2) að lijálpa laxinum yfir það lífsskeið, sem
við teljum honum erfiðast undir eðlilegum kringumstæð-
um, en í rauninni vitum við harla lítið um, hvort þessari
tegund er frekar iiætt við tortímingu á meðan fóstrið
lifir í eggi á hotni árinnar en þegar lirfan eða seiðið er
komið til skjalanna. I því sambandi vil ég benda á það,
að í öðrum löndum eru menn alls ekki sammála um þá
þýðingu, sem ldakið Iiafi. í Noregi álíta menn, að það
komi að mjög miklum notum, en á hinn hóginn eru til
vísindamenn í Skotlandi, sem eru í mjög miklum vafa
um gildi þess. En til að komast nokkurn veginn að raun
um notagildi klaks, er einungis liægt að fara eina leið,
nefnilega þá, að gera aldursrannsóknir á laxi í stórum
stíl, í þeim ám, sem klakið er i. Þessar rannsóknir þurfa
að standa yfir í mörg ár, helzl áratugi, áður en klakið
byrjar, til þess að séð verði, hvaða sveiflum hinn eðlilegi
stofn árinnar er undirorpinn. Og þar koma margir hlutir
til greina, sem þarf að gefa náinn gaum. I fyrsta lagi álirif
árferðisins á slærð og viðgang árganganna, i öðru lagi
áhrif skaðskemmdardýra, og í þriðja lagi álirif veiðinn-
ar á vöxt og viðgang stofnsins, svo að aðeins séu nefnd
nokkur dæmi. Fyrst að þeirri reynslu fenginni, sem ná-
kvæmar ára rannsóknir geta látið í té, er hægt að taka
til meðferðar spurninguna um það, hvaða breytingum
stofninn tekur við það, aðsleppterseiðum í ána. Þarþurfa