Tímarit Máls og menningar - 01.12.1941, Blaðsíða 41
TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR
247
anum, sein þrátt fyrir að vera ólíkar stefnur í mörg-
um atriðum, miðuðu báðar að nákvæmri eftirlíkingu
málaranna á viðfangsefnum þeim, sem þeir völdu sér,
en þær lögðu litla áherzlu á sjálfstæða myndbyggingu.
— Snillingum miðaldarinnar var aflur á móti fyllilega
ljós sá eðlismunur, sem er á liinu raunverulega lífi og
máluðum myndum. Þeir gerðu engar blekkingatilraun-
ir, reyndu ekki að eftirlíkja nákvæmlega eða gera mál-
verk sín þannig úr garði, að áhorfandanum virtist hann
liorfa gegnum glugga á sjálfa náttúruna, er hann stóð
andspænis þeim. Verk binna gömlu meistara voru hugs-
uð sem málverk i orðsins réttu merkingu, þ.e.a.s. bvggð
eingöngu á samstillingu þeirra tækja, sem málaralist-
in hefur á valdi sér. Þar sem nú byggingarefni mál-
aranna er: myndflöturinn, teikningin og litirnir, lögðu
gömlu meistararnir mikla áherzlu á rétta notkun þess.
Á þann liátt sköpuðu þeir myndheildir, svo vel sam-
stilltar, að likja má við fullkomna vél, þar sem hver
hlutur hefur sina þýðingu. Þar sem natúralistarnir og
flestir impressionistanna drógu línur sínar þannig, að
vel er hugáanleg margra metra viðbót við málverkið,
eða kærðu sig kollótta um, þó að aðalefni myndarinn-
ar sýnist á liraðri ferð út fvrir umgerð hennar, reyndu
gömlu meistararnir að haga svo byggingu mynda sinna,
að hrynjandi linanna snerist um miðju þeirra eins og
öxul, og hræringar lita og teikningar héldust innan
ramma málverksins. Meðferð þessara málara á verk-
efnunum var frjálsleg og stórbrotin. í stað litaðra eftir-
líkinga settu þeir saman ljósríkar og dökkar beildir,
sem skapa andstæður og einingu og innbvrðis spenn-
ing sín á milli. Linur og litir takast á og sameinast i
myndum þeirra. Það er auðkenni lifsins, dramatískur
máttur þess, sem bér birtist, þýddur á mál lita og lína.
Séu verk natúralistanna og impressiónistanna borin
saman við verk gömlu málaranna, verða þau sviplítil
að bvggingu við blið þeirra. Enda þótt einstakir lista-