Tímarit Máls og menningar - 01.12.1941, Blaðsíða 66

272
TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR
til stríðs kæmi. Sjaldan hafa stórveldisliagsmunir Bret-
lands og Frakklands verið i meiri hættu en í spönsku
horgarastyrjöldinni, sjaldan höfðu þessi ríki meiri á-
stæðu til að taka í taumana en þá, og liefta sókn fas-
istaríkjanna í vesturhluta Miðjarðarhafsins. En — það
var líka meira i húfi en brezkir og franskir stórvelda-
hagsmunir. Á Spáni glímdu bylting og gagnbylting, á
Spáni reyndu lýðræðisöfl vorra tíma afl við alþjóðleg-
an fasisma, á Spáni var harizt um pólitíska framtið
vor allra. Og yfirstéttarklikur þær, sem voru við völd
á Frakklandi og Englandi skipuðu sér í lið gagnbylt-
ingarinnar og veittu spánska lýðveldinu banasárið eft-
ir langa og harða viðureign. Enska stjórnin neyddi
stjórn Alþýðufylkingarinnar frönsku til að neita
spánska lýðveldinu um vopn, og Blum-ráðuneytið brast
þrelc til þess að standast sókn Englands og hinna óðu
geltandi hunda franska afturhaldsins. Fall liins spánska
lýðveldis var úrslitaósigur lýðræðisaflanna í Evrópu á
þessu tímabili. Nazismanum var sigurinn vís. Hrun
Tékkóslóvakíu var ekkert annað en eðlileg afleiðing
þess, sem á undan var gengið, eins og kistulokið ofan
á líkkistuna. En þá var Frakkland ekki heldur lengur
til sem stórveldi. Það var ekki annað en annexía Eng-
lands — eða Þýzkalands — eftir því sem verkast vildi,
enda leið ekki á löngu áður en hinn nazíski kirkju-
vörður fór að hirða nytjarnar af henni.
Nú var allt étið, sem ætt var. Franska lýðveldið var
búið að ganga á milli hols og höfuðs á lýðræði megin-
landsins. Nú var aðeins eftir að þurrka burt síðustu
leifar þess heima fyrir og ota bryndrekum nazismans
austur til Bússlands til þess að slá tvær flugur í einu
höggi: mæða Þýzkaland og svæla bolsévismann út úr
greni sínu. Þá var lífstakmarki hins franska og brezka
auðvalds náð. En þetta fór á annan veg, eins og kunn-
ugt er. Áður en varði var Bretland og Frakkland kom-
ið í styrjöld við Þýzkaland, beinlínis gegn vilja sínum.