Tímarit Máls og menningar - 01.12.1941, Blaðsíða 89

Umsagnir um bækur.
Eftir Kr. E. A.
Davíð Stefánsson frá Fagraskógi: Gullna hliðið. Sjón-
leikur. Þorsteinn M. Jónsson. Akureyri 1941.
*Efni leiksins er tekið úr hinni alkunnu þjóðsögu, Sálin lians
Jóns míns, og hefur Davíð áður ort kvæði út af henni. Leikritið
er í fjórum þáttum. Gerist fyrsti þáttur á heimili Jóns, þegar hann
er að deyja. Púkar sitja um sál hans, en um leið og Jón gefur
upp öndina, setur kerlingin lians skjóðu fyrir vit hans, þvi að
liún vill ekki „sleppa höndunum af sálinni hans Jóns síns fyrr
en í Himnaríki“. Annar þáttur segir frá ferð kerlingar með skjóð-
una upp bratt og erfitt fjall til Himnarikis. Mæta þau á leið-
inni ýmsum fordæmdum, er gert höfðu á hluta þeirra Jóns. Alla
leiðina reynir Óvinurinn að grípa tækifærið til að hremma sál
Jóns. Þriðji þáttur gerist inni á grænum völlum Himnaríkis, þar
sem hinir útvöldu ganga um i sólskininu. Þar er vinum og ætt-
ingjum að mæta. Fjórði þáttur gerist við gullna hliðið og lýsir
tilraunum kerlingar til þess að koma Jóni í tölu útvaldra. Hvorki
Lykla-Pétur né Sankti-Páll vilja hleypa Jóni inn, og lendir í
hnútukasti milli hans og þeirra. En kerling gefst ekki upp. Hún
spyr eftir Maríu mey og biður hana ásjár og að tala máli Jóns
við endurlausnarann sjálfan. En svo vonlitil er hún um sálu-
hjálp hans, að hún biður ekki eftir svari, heldur fær Lykla-Pét-
ur til að opna smugu á hliðið og kastar skjóðunni með sál Jóns
ir.n um smuguna. Jón er hólpinn, og allt endar á fagnaðarsöng
í Himnaríki. Framan við leikritið er prologus í Ijóði.
Ivotungshjónin, Jón og kerlingin, eru aðalpersónurnar í leikn-
um. Jón hefur verið drykkjusvoli, sauðaþjófur, kórkarl og guð-
niðingur, en hann fæst aldrei til að líta á gerðir sínar sem af-
brot, játar ekki á sig neina synd frammi fyrir neinum dómstóli,
hirðir aldrei, hvort hann fer til Himnaríkis eða Helvitis, þykist
algerlega frjáls athafna sinna og lætur engan vaða ofan í sig.
Við kerlingu sína er liann alltaf jafn afundinn og hortugur, samt
elskar hún hann og „hefur lifað sælustu stundirnar i faðmi Jóns
sins“. Hún leggur sáluhjálp sína að veði til að frelsa hann, og
þessi mikla ást hennar sigrar. Þegar sál Jóns er loks bjargað
inn i Himnariki, fær hann þennan milda dóm:
Barn ert þú hjarta, og börn erum við öll. —