Tímarit Máls og menningar - 01.12.1941, Blaðsíða 95

TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR
301
Ljóðum Guðfinnu, kristallast ekki um neina aðalhugsun, heldur
er því líkast sem þrœddar séu á band misjafnlega samstœðar
hugsanir og skynjanir, og sumar á dulmáli: Og drottinn blessar
’inn harða hóf (sbr. sólþrestir drottins í kvæðinu Strengjaþáttur
í D-moll). Ég fæ ekki skilið, hvað menn eins og Guðmundur Finn-
bogason og Jakob Jóh. Smári eru að fara, þegar þeir skrifa um
þessi ljóð sem fullkomin snilldarverk, bera þau jafnvel sam-
an við beztu Ijóð Einars Benediktssonar. Ég sé ekki, að skáld-
konunni sé neinn greiði gerður með slíku.
Gunnar Benediktsson: Brýtur á boðum. Víkingsútgáfan.
Reykjavík 1941.
Þessi skáldsaga Gunnars Benediktssonar gefur tilefni til marg-
víslegra hugleiðinga um list og boðskaparstefnu í listum. Ég liefði
viljað skrifa rækilega um þetta efni og mun sennilega gera það
siðar. Hér er höfundur með marxistiska lífsskoðun, er setur
fram persónur sínar i ljósi stéttagreiningar þjóðfélagsins og
skýrir breytni þeirra og hugmyndalif i samræmi við aðstæður
þeirra i þjóðfélaginu. Höfuðpersóna bókarinnar, dóttir verklýðs-
leiðtoga, sem er sósíaldemokratisk, giftist lögfræðingi með borg-
aralegan hugsunarhátt. Á heimili föður síns hefur hún kynnzt
sjónarmiðum stéttabaráttunnar og fengið saniúð með málstað
verkalýðsins. Auk Jiess hefur hún æskukynni af verkamanni, seni
er kommúnisti. Þó að hún flækist í hjónaband með borgaran-
um, er hún fráhverf honum frá upphafi og fjarlægist hann enn
meira við að kynnast yfirstéttarskoðunum hans og lifsháttum.
Sagan gerist í Reykjavik árið 1932, þegar verkalýðurinn átti í
harðri baráttu og var í uppreisnarhug. Hin unga borgarafrú
dregst að verkamanninum og lifsviðhorfi hans, svo að hún ný-
gift vanrækir heimili sitt, fylgist með í fundarhöldum verka-
manna og götubardaganum 9. nóv. Söguefnið er ágætt, og ekkert
út á byggingu sögunnar að setja, eins og hún er hugsuð í stór-
um dráttum, og sjónarmið höfundarins liefði átt að vera hon-
um hjálp til að gera úr þessu efni góðan skáldskap. En efnis'-
meðferð, persónulýsingar, stíll og jafnvel mál er með þeim liætti,
að sagan er stórgölluð sem skáldverk. Margir viðburðirnir ger-
ast of óundirbúnir, málflutningur ber eðlilega frásögn ofurliði,
persónurnar eru of miklar hugsmíðar, ekki nógu sennileg-
ar, sambúð liinna ungu lijóna er með ólíkindum, pólitísk hlut-
drægni i frásagnarstilnum. Mig undrar það jafnvel mest, hvað
Gunnari Benediktssyni, sem er einhver snjallasti ritgerðahöfund-
ur, sem við eigum, bregzt stíll og málfegurð i sögunni. Þótt
Gunnar geri ekki nema skrifa litla blaðagrein, er á henni per-