Tímarit Máls og menningar - 01.04.1946, Síða 76

66
TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR
ágrip. Nokkuð ber á kímni, en hún missir oft marks, kvæðið Gýgjamál er ein-
göngu ósmekklegt og Himnahymnar heldur óskemmtilegt þó það sé nýstárlegt.
Það mætti fara fögrum orðum um þessa bók Jóhannesar ef miðað væri við
allan þorra þeirra ljóða sem menn eru að bögglast við að hnoða saman á ís-
landi. En Jóhannes úr Kötlum verður að þola það að Ijóð hans séu metin
með tilliti til þess sem hann getur gert bezt. Vonandi þarf hann ekki að fara
eins hörðum orðum um næstu bók sína og þessa.
M. K.
Kristján N. Júlíus (K. NJ: KVIÐLINGAR OG
KVÆÐI. Richard Beck gaf út. Reykjavík. Bók-
fellsútgáfan h.f. 1945.
Það mun hafa sýnt sig fyrir jólin að mörgum þótti fengur að nýrri útgáfu
af ljóðum Káins. Fyrri ljóðabók hans, Kviðlingar, kom út 1920 og hefur lengi
verið mjög sjaldgæf. Ilins vegar hefur margt af því sem hann orti verið einkar
vinsælt, og er það að vonum. Kímni hans er mjög sérstæð og óvenjulega laus
við þá græsku sem annars tíðkast meðal íslenzkra skopskálda. Þegar honum
tekst bezt eru vísur hans svo látlausar og óbrotnar að þær mættu vera til fyrir-
myndar. Hinu er ekki að leyna að svið hans er mjög þröngt, og margt af því
sem hann orti hefur nú alveg misst gildi sitt, enda þótt Vesturíslendingum
kunni að hafa þótt það skemmtilegt einhvem tíma. Þannig er því farið um
flest veizlukvæði hans og mörg önnur. Ilafa örlög hans vafalaust orðið lík og
margra annarra skemmtilegra manna, að fyndnin verður þeim kvöð og gerist
krampakennd og óeðlileg. Um útgáfu af verkum slíkra manna er tvennt til.
Annar kosturinn er sá að gefa út allt sem þeir hafa látið eftir sig og sýna
þannig takmarkanir þeirra og breyskleika ásamt verðleikunum; hinn að gefa
aðeins út það sem vel er gert og nokkurt gildi hefur, og er sá kostur langtum
betri bæði fyrir lesendur og höfund. Utgefandi þessarar bókar hefur valið
hvorugan kostinn. Að vísu segir hann í eftirmála: „Vitanlega hefur einnig
verið tekið tillit til þess, hvert skáldskapargildi kvæðin og vísurnar áttu“, en
allt að einu er í bókinni urmull vísna og kvæða sem hafa öldungis ekkert
gildi. Gefur þetta all furðulega hugmynd um skáldskaparsmekk útgefandans.
Mér hefur talizt svo til að úr fyrri ljóðabókinni, Kviðlingum, hafi verið sleppt
9 vísum „af þeirri ástæðu, að tilefni þeirra var gleymt og gildi þeirra horfið að
sama skapi“. Hefði þeirri reglu verið fylgt, hefði orðið að sleppa mjög mörg-
um vísum sem standa í bókinni skýringarlausar og torskildar. Ein af vísunum
sem sleppt hefur verið úr Kviðlingum hefði ekki spillt bókinni þótt hún hefði
fengið að fljóta með:
Merkin ber til gra/ar glögg
greyiS séra Jóhann!
Það he/ur veríð Jirœlslegt högg
þegar merin sló hann.