Tímarit Máls og menningar - 01.05.1947, Blaðsíða 18

8
TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR
gefi lítið eða ekkert í aðra hönd, en vinnukrafti fjármanns sé sólund-
að ef hann geymi færri en 200 kinda. Arður af fjárbúskap er allur
kominn undir natni og nærfærni fjármanns. Manni sem hirðir 200
kinda bú ætla svíar 3000 sænskar krónur í árslaun.
Hér á íslandi lætur nærri að árstekjur af einni á jafngildi dag-
launum almenns verkamanns miðað við dagsbrúnarkaup. Af því
má draga þann lærdóm að maður sem ællar að lifa við almenn
verkamannskjör af sauðfé getur ekki lagt upp með færri rollur en
dagarnir eru í árinu — og eru þá sunnudagar daglaunamannsins
látnir mæta vanhöldum fjárins. Flettum upp í fasteignamatinu á ein-
hverjum meðalhreppi þar sem aðaltekjustofn landbúnaðarfyrirtækj-
anna er sauðfjárrækt, t. d. Rauðasandshreppi. í þessum sauðfjár-
hreppi eru 47 bygðar jarðir. Séu tekjur af hverri kind látnar sam-
svara einum daglaunum, sem er þó áreiðanlega ofílagt, sést að í
hreppi þessum vinna 35 bændur fyrir minna en 100 daglaunum á
ári, þaraf 9 undir 50 daglaunum. Aðeins einn bóndi í hreppnum
kemst uppfyrir 200 daglaun almenns verkamanns á ári. Eftir dag-
launum almenns verkamanns táknar búskapur af þessu tagi atvinnu-
leysi á háu stigi — á sama tíma og eftirspurn vinnukraftar er óþrot-
leg í landinu. Bændur Rauðasandshrepps vinna að meðaltali 75
daga á ári, hver maður, reiknað í daglaunaeiníngum, en eru at-
vinnulausir að meðaltali 290 daga ársins, hver maður. Af fasteigna-
mati er að sjá sem aðaltekjustofn þessara 47 bænda sé sauðfjár-
eign, en fé hreppsbúa telst mér vera rúmlega hálft fjórða þúsund
kindur samtals. Nautgriparækt er svo lítil að mennirnir mundu jafnt
geta stundað hana í hjáverkum þó þeir væru bílstjórar, smiðir eða
frægir rithöfundar, — flestir hafa 1 eða 2 kýr, nokkrir 3, tveir menn
4. Ég veit ekki hversu margir vinnandi menn eru í hreppnum, en
öll fjóreign hreppsbúa er ekki meiri en svo að aðeins tíu menn gætu
haft af henni tekjur samsvarandi árslaunum almenns verkamanns, og
þó þvíaðeins hver kind úng sem gömul gefi af sér verkamannsdaglaun.
Ég er persónulega ókunnugur á þessum stað og skal ekki um segja
hvort fólk það sem býr í hreppnum hefur lífsuppeldi sitt af öðrum
störfum, t. d. sjósókn (20 jarðir teljast hafa útræði) eða daglauna-
vinnu. Eftir því sem fasteignamatið tjáir um þægindi þessa fólks
getur það varla haft miklar tekjur annarsstaðar frá, svo fátt sem