Tímarit Máls og menningar - 01.05.1947, Blaðsíða 30

20
TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR
íremur en endranær gjarna mega eiga þess kost að skyggnast fram
í tímann um nokkurra ára bil og huga að því, hvað þar er í vænd-
um.
A nýársnótt verður kvikt í klettum og hólum, að því er þjóð-
sögnin hermir, þá opnast bæði álfaborgir og dvergasteinar og jafn-
vel dauðra manna grafir, allar vættir ísalands fara þá á kreik, góðar
bæði og illar, hollar bæði og heiftugar mennskum mönnum. Þá er
viðsjált víða og háskasamlegt, ef ekki er gát á höfð og forsjár gætt við
hvert fótmál. Aldrei liggur meira við en þá, að fjandanum sé eigi
réttur litli fingur, að hann hrifsi ekki til sín höndina og því næst
manninn allan, önd og sál með búki. Sú er önnur sögn, að þá er
maður situr úti á krossgötum nýjársnótt að leita frétta af huldum
vættum, flykkist að honum álfafólk, allt frá því er dagsett er orðið,
og vilji freista hans með krásum, gulli og gersimum. Standist hann
þær ginningar allt til dags, öðlast hann eigi aðeins þá vizku, er
hann sækist eftir, heldur og þá fjársjóði alla, er álfarnir höfðu eftir
skilið. Sá maður mun verða gæfumaður á síðan. Láti maðurinn
aftur á móti glepjast af tylliboðum hinna fagurmálu, en fláhugulu
gesta, missir hann alls, bæði auðs og vizku, glatar ráði og rænu og
jafnvel mennsku manneðli sínu, gerist tröllum líkur og aldrei framar
nrönnum sinnandi.
íslenzk þjóð stendur nú á tímamótum, sem örlagarikari kunna
að reynast en nokkur önnur í þúsund ára sögu hennar. Vér gætum
jafnvel sagt, að þjóðin stæði nú á áramótum í táknrænum skilningi,
út runnið væri hið fyrsta stórár jrjóðarævinnar, þúsund vetra árið,
en bjarma tekið af hinu nýja stórári næstu þúsund vetra, gengið
væri gamlárskvöld þessa liins mikla jijóðarárs og áliðið orðið nýj-
ársnætur. Ef litið er á árin allra síðustu, gjörningaveður það, sem
yfir mannheima hefur gengið, þá illu ásókn, er þjakað hefur hið
mennska kyn, og margvíslegan tröllskap, er villa skyldi um mann-
fólkið, svo að því glataðist trú á hugsjón alls hins góða og sanna,
hugsjón frelsis, jafnréttis og bræðralags, þá dylst eigi táknræn lík-
ing þessa tímabils við hinar kynjarönnnu og kynngimögnuðu ára-
mótastundir, svo sem þeim er lýst í fornum fræðum. Hefur ekki
þessi árin, svo sem títt er á gamlárskvöldi og nýjársnóttu, furðu-
margt óvenjulegt verið á kreiki, bæði illt og gott, hreint og óhreint?