Tímarit Máls og menningar - 01.05.1947, Blaðsíða 67

LÝÐRÆÐI
57
velt forseta og Winston Churchill,* ætti allra sízt að verða ásteyt-
ingarsteinn vestrænum lýðræðissinnum, sem sjálfir höfðu gert þetta
að pólitískri hugsjón sinni, meðan stóð á styrjöldinni við fasismann
(sumir að vísu ekki fyrr en fullsýnt var, að fasisminn mundi bíða
lægri hlut). I fjórða lagi er það stefna umræddra ríkisstjórna að
koma á ósviknu lýðræði, eins víðtæku og kostur er á, þar sem þegn-
unum sé tryggður raunverulegur kosningaréttur, raunverulegt mál-
frelsi, ritfrelsi, samtakafrelsi og svo framvegis, ásamt raunverulegu
jafnrétti þjóðkynja og trúarflokka, en jafnframt stuðlað að því að
bæta efnahag og hækka menningarstig alþýðustéttanna. Mundi
nokkur vestrænna lýðræðissinna treystast til að viðurkenna hrein-
skilnislega, að hann teldi þessi stefnuskráratriði fordæmanleg?
Hvernig stendur þá á þessum heiftúðlega fjandskap sumra hinna
„vestrænu lýðræðissinna“, sem láta ekki dvína óhróðurinn um þessa
nýju fulltrúa lýðræðisins meðal þjóðanna? Ástæðan hlýtur vissulega
að vera einhver önnur en ómenguð lýðræðisást, enda er ekki tor-
velt að sjá, hvar fiskur liggur undir steini. Tvö atriði koma þar
einkanlega til greina. 1 fyrsta lagi óttast þeir, að áður nefndar lýð-
ræðisráðstafanir muni veikja auðvaldsskipulagið í þessum löndum
og búa í baginn fyrir komu sósíalismans síðar meir. Og þessi ótti er
óneitanlega á sterkum rökum reistur. Jarðnæðisumbætur, þjóðnýting
voldugra auðfyrirtækja ásamt ráðstöfunum til að hnekkja völdum ein-
okunarhringanna, útrýming fasismans úr þjóðlífinu, efling hins pólit-
íska, efnahagslega, þjóðernislega og menningarlega lýðræðis, —
allt er þetta tvímælalaust til J)ess fallið að undirbúa komu sósíalism-
ans. Hér í er að finna aðra undirrótina að gremju borgaralegra
áróðursmanna og auðvaldssinna. Hin er sú, að öll þessi nýju lýð-
ræðisríki Austur-Evrópu hafa nú horfið að fullu og öllu frá fyrri
fjandskaparstefnu sinni gagnvart Ráðstjórnarríkjunum, afsagt að
* í samþykktum Krímskagaráðstefnunnar, þar sem saman voru komnir for-
ystumenn stórveldanna þriggja, Bandaríkjanna, Bretlands og Ráðstjórnarríkj-
anna, segir að þessi þrjú stórveldi skuldbindi sig til að hjálpa þjóðum þeim í
Evrópu, er bjargað bafi verið undan yfirráðum fasismans, til að „leysa á lýð-
ræðislegan hátt úr aðkallandi pólitískum og efnahagslegum vandamálum sín-
um“ og „gera hinum endurleystu þjóðum fært að eyða síðustu leifum nazisma
og fasisma og koma sér upp lýðræðisstofnunum samkvæmt eigin óskum.“