Tímarit Máls og menningar - 01.05.1947, Blaðsíða 78

68
TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR
ekkert annað en persónurnar og hættir við að gleyma samhengi
þeirra við umhverfið og almenna þróun þjóðarinnar, efnahags
hennar og menningar. Við þetta þrengist sjónhringurinn um of,
enda verður því ekki neitað að of mikið af íslenzkri fræðimennsku
er markað af þröngsýni og útúrboruhætti. Sjónarmiðin ná oft ekki
út fyrir túngarð einnar persónu, einnar ættar, eins héraðs, hvað þá
út yfir landssteinana. Og þó verður saga íslands hvorki skilin né
skrifuð til hlítar nema fullt tillit sé tekið til almennrar þróunar ná-
grannalanda okkar á sviði fjármála, stjórnmála og menningar.
Vegna smæðar okkar og áhrifaleysis hefur það löngum verið svo
að þeir viðburðir sem réðu úrslitum í sögu okkar áttu rætur sínar
í öðrum löndum og voru afleiðingar fjárhagslegra og pólitískra
breytinga sem Islendingar liöfðu engin áhrif á. Sé þessu sjónar-
miði sleppt í ritum um íslenzka sögu, er hætt við að öll hlutföll
raskist, myndin verði bjöguð, skorti dýpt og fjarvídd.
„íslendingar vita of mikið um sögu sína í hlutfalli við það, sem
þeir skilja“, segir Sigurður Nordal í Islenzkri menningu. Þessi orð
ættu að vera íslenzkum fræðimönnum leiðarstjarna og aðvörun,
þegar fróðleikssöfnunin sjálf er að verða þeim markmið í stað þess
að vera fyrsta skrefið á leiðinni að settu marki.
í stuttu máli sagt: Allur sá þjóðlegi fróðleikur, hverju nafni sem
hann kann að nefnast, sem gefinn hefur verið út á síðustu árum
er til einhvers nytsamlegur, ef menn aðeins gera sér Ijóst að hann
er aðeins hráefni, ótilhöggnir steinar í þá byggingu sem reisa skal.
Þess vegna ríður á miklu að svo vel sé frá hverjum hlut gengið sem
kostur er á, því að þeim mun auðveldara verður að fella hann inn
í samhengið síðar meir.
Hér á eftir verður nú drepið lauslega á nokkrar helztu bækur
ársins 1946, sem varða þau efni er hér hefur verið rætt um.
í bókaflóði ársins sem leið var fátt um frumsamin rit sögulegs
efnis, að fráskildum minningabókum. Mest þeirra að vöxtunum eru
síðara bindi Skútualdarinnar eftir Gils Guðmundsson og Saga Vest-
mannaeyja eftir Sigfús M. Johnsen. Um síðarnefndu bókina er
rætt ýtarlega á öðrum stað í þessu hefti, svo að ástæðulaust er að